Πρωτομαγια με τις… αρκουδες

Η Πρωτομαγιά ξεκίνησε με έναν λαμπρό ήλιο που φώτισε τις χιονισμένες κορυφές του Γράμμου. Μετά από πολλές βροχερές μέρες ήταν μια πραγματικά ξεχωριστή μέρα που σε καλούσε για μια βόλτα στην εξοχή.

 

Μια καταπράσινη θάλασσα από στάρια που κυματίζουν στον αέρα περικυκλώνει τα μικρά χωριουδάκια στα οροπέδια της Καστοριάς. Με μια βόλτα στους χωματόδρομους και στις χορταριασμένες πλαγιές δίπλα στα σταροχώραφα, αν ήσουν τυχερός, μπορεί να γέμιζες το καλάθι σου με μανιτάρια ανοιξιάτικα. Με λίγη περισσότερη τύχη μπορεί να «σήκωνες» και κάποιο κοπαδάκι με πεδινές πέρδικες, ειδικά αν ήξερες τα κατατόπια τους. Και ένα κοπάδι πέρδικες είναι φυσιολογικό να υπάρχει στον βιότοπο αυτό. Ενα «κοπάδι» αρκούδες όμως;

 

Αν πιστέψουμε τους «ειδικούς» και τις μελέτες τους, για τις οποίες δαπανήθηκαν εκατομμύρια ευρώ, «τα χαρακτηριστικά ενδιαιτήματα τα οποία προτιμά η καφέ αρκούδα είναι τα μεικτά δάση κωνοφόρων και φυλλοβόλων που βρίσκονται στην υψομετρική ζώνη μεταξύ 900 και 1.700 μέτρων».

 

Η πρωτομαγιάτικη έξοδός μου για μανιτάρια δεν γινόταν στα δάση των βουνών αλλά στα σταροχώραφα με υψόμετρο 650 μέτρα. Μια και το λένε οι ειδήμονες κανονικά δεν θα έπρεπε να υπάρχουν αρκούδες. Οχι μόνο υπάρχουν εκεί που δεν θα έπρεπε να είναι, αλλά κυκλοφορούν κοπαδιαστά και με πυκνότητες που καθιστούν τις αναφορές των ειδικών τουλάχιστον αστείες. Δύο αρκούδες ανά 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα διαλαλούν ότι υπάρχουν, δηλαδή, 30-35 αρκούδες σε όλο τον Νομό Καστοριάς, και των δασών με τα κωνοφόρα σε υψόμετρο 1.000-1.700 μέτρα, και της Λίμνης και των οικισμών συμπεριλαμβανομένων. Και σίγουρα δεν θα θεωρούν φυσιολογικό ενδιαίτημα των αρκούδων τα σταροχώραφα δίπλα από τα χωριά, οι ειδικοί αρκουδολόγοι.

 

«Λιγοστές» αρκούδες

 

Η ΕΕ όμως εξακολουθεί να προσφέρει πακτωλούς εκατομμυρίων σε διάφορες ΜΚΟ για να μελετούν και να μετρούν τις «λιγοστές» αρκούδες που κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Την ίδια ώρα όμως οι αρκούδες περιφέρονται στις αυλές των σπιτιών μέσα στα χωριά, μερικές κάνουν το μπάνιο τους στη Λίμνη και βολτάρουν στα πάρκα της πόλης, πάντα με κίνδυνο να εξαλειφθούν ως είδος λόγω μικρού πληθυσμού όπως είναι τα συμπεράσματα των ειδικών αρκουδολόγων.

 

Μανιτάρια δεν μπόρεσα να βρω στην έξοδο της Πρωτομαγιάς. Ηταν νωρίς ακόμη για τα αγαρικά του κάμπου ή «προβατομανίταρα» όπως τα ξέρουν οι κάτοικοι της περιοχής. Μόνο οι «φούσκες» ή «αλεποπουρδές» είχαν φυτρώσει στην ηλιόλουστη χορταριασμένη πλαγιά.

 

Τα παλιά ίχνη από τις αρκούδες που περιφέρονταν στον δρόμο, όμως, ήταν τόσο πυκνά που θύμιζαν παρέλαση, μετά την τελευταία βροχή πριν από 2-3 μέρες. Τόσο πυκνά ίχνη διαφορετικών αρκούδων δεν ήταν φυσιολογικό, αλλά από την άλλη, μόνο στην περιοχή αυτή δεν θα έπρεπε να υπάρχουν και μάλλον ήταν διερχόμενες.

 

Μερικά φρέσκα ίχνη λίγο μετά στον λασπωμένο χωματόδρομο μου κίνησαν την περιέργεια αλλά η πορεία τους έδειχνε να απομακρύνονται. Το πατημένο χορτάρι όμως σε ένα πέρασμα που είχε διαμορφωθεί σε μονοπάτι περιδιάβασης έδειχνε ότι συστηματικά και σταθερά περνούσαν από το σημείο αυτό.

 

Τεράστια αρκούδα

 

Προσπαθώντας να «διαβάσω» τον δρόμο και να ξεκαθαρίσω πόσες τελικά είναι, δεν έβλεπα μακριά στον ορίζοντα και όταν σήκωσα το βλέμμα μου αντίκρισα όχι φρέσκα ίχνη, αλλά μια τεράστια αρκούδα να με παρατηρεί από τη διασταύρωση του δρόμου πενήντα μέτρα μακριά.

 

 

Στάθηκα ακίνητος. Δεν υπήρχαν εναλλακτικές λύσεις διαφυγής αν η αρκούδα αποφάσιζε να μου επιτεθεί ή να έρθει κατά πάνω μου. Το αυτοκίνητο ήταν πολύ μακριά πίσω μου, δένδρα δεν υπήρχαν για να σκαρφαλώσω και η μόνη επιλογή μου ήταν να περιμένω ακίνητος. Μερικά δευτερόλεπτα ζυγίζαμε ο ένας τον άλλο και τελικά η αρκούδα συνέχισε τον δρόμο τους, σταματώντας κάθε τόσο και παρατηρώντας τις δικές μου αντιδράσεις.

 

Εδειχνε ανήσυχη και είχε μια πορεία παράλληλη με τη δική μου και σε αντίθετη κατεύθυνση. Φώναξα δυνατά, όπως φωνάζουν οι τσομπάνηδες για να ενισχύσουν τα σκυλιά τους και αμέσως άλλαξε πορεία και με μεγάλα άλματα απομακρύνθηκε μέσα από τα χωράφια σηκώνοντας λάσπες και νερά πίσω της, περνώντας από ένα βαθούλωμα με νερά στην άκρη του χωραφιού. Ηξερε μάλλον από σκυλιά και θα είχε ξανασυναντηθεί με το μοναδικό κοπάδι προβάτων που βόσκει στην περιοχή.

 

Γύρισα στο αυτοκίνητο, πήρα τη φωτογραφική μηχανή και αντί για μανιτάρια αποφάσισα να φωτογραφίσω τα ίχνη των αρκούδων. Εφτασα στο σημείο που πέρασε το νερό και βρήκα την πορεία της στο πατημένο στάρι. Συνέχισα πίσω της μέχρι ένα χωράφι με ανθισμένη κράμβη, που ήταν μια φωτισμένη κίτρινη παραφωνία στην πράσινη σταροθάλασσα. Ωραίο σημείο για μια ανοιξιάτικη φωτογραφία.

 

Στην απέναντι πλευρά της ρεματιάς, δίπλα σχεδόν στο αυτοκίνητο, βλέπω την αρκούδα να ανεβαίνει προς τον χωματόδρομο. Εχει σταματήσει προς στιγμή βλέποντας το αυτοκίνητο και συνεχίζει με ήρεμο βήμα.

 

Βγάζω γρήγορα τη φωτογραφική μηχανή από την τσέπη προσπαθώντας να την «εγκλωβίσω», αλλά σε ένα δευτερόλεπτο χάνεται πίσω από μια συστάδα της ρεματιάς. Απογοητευμένος αρκούμαι να φωτογραφίσω τις ανθισμένες κράμβες και μετακινούμαι στο πρανές του χωραφιού για να έχω τον ήλιο πίσω μου.

 

Ενα θορυβώδες ποδοβολητό με συνεχή ξεφυσήματα ακούγεται πίσω στη ρεματιά, όπου πριν από λίγο είχα περάσει από εκεί κοντά ψάχνοντας μανιτάρια. Η αρκούδα είναι μακριά μπροστά μου, την έχω δει με τα μάτια μου, όμως ο θόρυβος αυτός σημαίνει μόνο αρκούδα και γυρίζω γρήγορα προς την κατεύθυνση αυτή.

 

 

Οχι μία, αλλά δύο αρκούδες τρέχουν στο ρέμα και ανεβαίνουν στην πλαγιά για να χαθούν πίσω από τα δένδρα. Μια μοναδική ευκαιρία να καταγραφούν τρεις αρκούδες συγχρόνως, καθώς και η πρώτη μακριά στα χωράφια έχει βγει στο ανοιχτό, και δεν χάνω την ευκαιρία να τις απαθανατίσω βιντεοσκοπώντας τες, με μικρή ανάλυση είναι σίγουρο, με τη φωτογραφική μηχανή.

 

Είναι μια θηλυκή με το μικρό της που είναι όμως μεγάλο και μάλλον θα είναι η τελευταία χρονιά που είναι μαζί της. Το μικρό που είναι πρώτο σταματά στο ξέφωτο και με παρατηρεί προσεκτικά πριν αποφασίσει να συνεχίσει προς τα πυκνά της ρεματιάς.

 

 

 

Στη ρεματιά

 

Η πρώτη είναι αρσενική που ψάχνει τη θηλυκιά με το μικρό της, το μέγεθός της συνηγορούσε γι’ αυτό, ή ακόμη μια θηλυκιά που θα γεννήσει στην περιοχή;

 

Τη συνάντησα και πάλι κάτω στη ρεματιά, μέσα στο νερό και σηκώθηκε όρθια μπροστά στο αυτοκίνητο με τα νερά να τρέχουν πάνω της καθώς είχε χωθεί στις καλαμιές του μικρού βάλτου. Μόλις φρέναρα μπροστά της χώθηκε πάλι μέσα στα καλάμια και πέρασε απέναντι όπως έδειχναν οι ήχοι από τα σπασμένα κλαδιά και τα πεσίματα στα βαθιά νερά του ρέματος. Ελπίζω να ήταν κάποια από τις προηγούμενες και όχι κάποια άλλη.

 

Ο,τι και να ‘ναι, το μόνο σίγουρο είναι ότι πρόκειται για μια επικίνδυνη κατάσταση με τις αρκούδες να έχουν γίνει περισσότερες από τις αλεπούδες πια, και οι συναντήσεις μαζί τους καθημερινές και συχνές για τους ανθρώπους της υπαίθρου.

 

Γεωργοί, κτηνοτρόφοι αλλά και όσοι δοκιμάσουν να περπατήσουν λίγο έξω από τα σπίτια των χωριών είναι πια σίγουρο ότι θα πέσουν πάνω σε κάποια αρκούδα, που σε πείσμα των «ειδικών» της αρέσουν πιο πολύ τα σταροχώραφα του κάμπου και τα σπίτια των χωριών παρά η Βάλια Κάλντα της Πίνδου.

 

Δεν χρειάζεται να θρηνήσουμε ανθρώπινα θύματα για να αποφασίσει επιτέλους το κράτος με τις επίσημες δομές του να ασχοληθεί με τους ανθρώπους της υπαίθρου, που για τις ΜΚΟ (Μεγάλες Κρατικοδίαιτες Οργανώσεις) αποτελούν δευτερεύον στοιχείο μπροστά στα εκατομμύρια ευρώ των επιδοτήσεων για να σώσουν τις αρκούδες από τον υποτιθέμενο «αφανισμό» τους. Οι οποίες διπλασιάζουν τον πληθυσμό τους κάθε 4-5 χρόνια με έναν ρυθμό που μόνο τα κουνέλια και τα τρωκτικά μπορούν να ξεπεράσουν.

 

Μέθοδος διαχείρισης

 

Την Πρωτομαγιά η τύχη ήταν με το μέρος μου και παρόλο που «έπεσα» πάνω σε ένα κοπάδι αρκούδων, μπόρεσα να έχω ασφαλή απόσταση τις δύο φορές και την ασφάλεια του αυτοκινήτου την τρίτη. Θα είναι όμως πάντα η τύχη με το μέρος μου;

 

Απαιτείται μια ριζική και αποτελεσματική μέθοδος διαχείρισης των αρκούδων και μια ασφαλής μέθοδος προστασίας των ανθρώπων της υπαίθρου από τις αρκούδες, που έχουν ξεπεράσει τον κίνδυνο αφανισμού και αποτελούν κίνδυνο για τους ανθρώπους. Με μια βόλτα στην εξοχή μπορεί ο καθένας να το διαπιστώσει…

 

ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ ;

 

Πριν από 40-50 χρόνια οι μόνες αρκούδες που υπήρχαν στην περιοχή ήταν αυτές που εμφανίζονταν πριν από το πανηγύρι του Αργους, τον Σεπτέμβριο, μαζί με τον αρκουδιάρη που τις περιέφερε στα χωριά με το ντέφι του. Οι αρκούδες πρόσφεραν «θέαμα» και οι κάτοικοι τον οβολό τους, εθελοντικά πάντα και ανάλογα με την επιτυχία της παράστασης, πάνω στο ντέφι του αρκουδιάρη και η ζωή συνεχιζόταν με τους ίδιους ρυθμούς. Η εμφάνιση της αρκούδας με τον αρκουδιάρη να την οδηγεί με την αλυσίδα της σαν κατοικίδιο ήταν το σήμα για τα παιδιά ότι «έρχεται» το πανηγύρι του Αργους και τελειώνει το καλοκαίρι.

 

Τη δεκαετία του 1990, μαζί με τις ενισχύσεις της Ευρώπης, εμφανίστηκαν και οι πρώτες ΜΚΟ που θα έσωζαν τις αρκούδες. Οι αρκουδιάρηδες τέθηκαν σε ανηλεή διωγμό όπως οι μάγισσες του Μεσαίωνα και οι αρκούδες συγκεντρώθηκαν στους περιφραγμένους χώρους των ειδικών. Οι κάτοικοι προσέφεραν πια τον οβολό τους με μορφή εισιτηρίου για να δουν τις αρκούδες όχι να χορεύουν τανγκό αλλά να ξεκουράζονται ως απόμαχοι συνταξιούχοι πίσω από τους φράχτες.

 

ΘΩΜΑΣ ΜΠΑΤΣΕΛΑΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΘΩΜΑΣ ΜΠΑΤΣΕΛΑΣ

 

Πηγή : ΕΘΝΟΣ-ΚΥΝΗΓΙ