Πέρα από τα λίγα και μεγάλα γεγονότα, και τα πολλά μικρά, της καθημερινότητας, έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν σοβαρά τη ζωή μας.
Ανάμεσά τους είναι και οι κανονισμοί που διέπουν τη θήρα. Το πόσο σοφά έχουν σχεδιαστεί και πόσο πραγματικά εξυπηρετούν τις ανάγκες για την ανάπτυξη της θηραματοπονίας και της κυνοφιλίας θα πρέπει να απασχολεί τους κυνηγούς, τους κυναγωγούς και τις οργανώσεις τους.
Σε αυτό το άρθρο θα εξεταστούν οι χωρικές απαγορεύσεις και ειδικότερα το «σύστημα περιφοράς» που προτάθηκε πριν χρόνια, αλλά ακόμα δεν εφαρμόζεται στη χώρα.
Οι χωρικές απαγορεύσεις θήρας
Εάν πάρουμε ένα κυνηγετικό χάρτη θα δούμε πληθώρα περιοχών απαγορευμένων για τη θήρα. Πρόκειται για τα Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) και τις Ορισμένου Χρόνου Απαγορεύσεις Θήρας (ΟΧΑΘ).
Οι χωρικές απαγορεύσεις για τη θήρα άρχισαν να εφαρμόζονται πριν από 50 έτη. Στο πλαίσιο του Ν.Δ. 86/1969, τα τότε Καταφύγια Θηραμάτων είχαν αποκλειστικό σκοπό την προστασία των θηραματικών ειδών και την αύξηση της κυνηγετικής κάρπωσης με την «ακτινοβολία» των θηραμάτων πέριξ αυτών. Ως «ακτινοβολία» ορίζεται η αύξηση του πληθυσμού του θηράματος εντός του καταφυγίου και η διασπορά του στον κυνηγότοπο.
Το 1998 όλα τα καταφύγια θηραμάτων μετονομάστηκαν, εν μια νυκτί, σε KAZ με διαφορετικούς σκοπούς και προϋποθέσεις (άρθρο 57 του Νόμου 2637/1998 και μετέπειτα Ν. 3937/2011). Σημειώνεται ότι η σοβαρή αδυναμία αυτού του καθεστώτος έγκειται στο ότι απαγορεύει εξαρχής τη θήρα ακόμα και αν τα προστατευόμενα είδη (π.χ. σπάνια τοπία, γεωλογικοί σχηματισμοί, φυτά, θηλαστικά, ερπετά, πτηνά) της περιοχής δεν έχουν επιπτώσεις από τη θήρα. Επιπλέον, η τροποποίησή ή η κατάργησή τους είναι συνήθως μια δύσκολη διοικητική διαδικασία. Ο αριθμός των ΚΑΖ ανέρχεται σε 685 περίπου και εκτιμάται ότι καλύπτουν έκταση 11.917,43km2, το 10% περίπου της Ελλάδας. Πολλά από αυτά είναι άνευ σκοπού και αντικειμένου.
Εκτός των ΚΑΖ, υφίστανται και οι προαναφερθείσες ΟΧΑΘ, όπου η θήρα απαγορεύεται για πέντε έτη συνήθως (που μπορεί να ανανεώνεται συνεχώς), με σκοπό να ανακάμψουν οι πληθυσμοί των θηραμάτων και να «ακτινοβολούν» στους πέριξ κυνηγοτόπους ή για οποιοδήποτε άλλο σκοπό: μετά από πυρκαγιές, επειδή ενοχλούνται οι κάτοικοι, επειδή ενοχλούνται τα αιγοπρόβατα κ.λπ..
Ο αριθμός τους και το συνολικό εμβαδόν όπου καταλαμβάνουν δεν είναι γνωστά επακριβώς, εκτιμάται πως ανέρχονται στις 300-500 περιοχές σε όλη τη χώρα, που ιδρύονται και ανανεώνονται από τις αρμόδιες Διευθύνσεις Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών χωρίς να αναφέρεται η επιστημονική τεκμηρίωση στη σχετική απόφαση.
Συμπερασματικά, ενώ αρχικά η διοίκηση είχε στο μυαλό της την ακτινοβολία του θηράματος και την επωφελή ανάπτυξη της θήρας, αυτό με την πάροδο των δεκαετιών άλλαξε κέντρο βάρους σε μια «γενική προστασία», ίσως και «αόριστη προστασία» και διευρύνθηκε έτσι ώστε σήμερα, σε μεγάλο ποσοστό της ελληνικής υπαίθρου, να απαγορεύεται η θήρα … χωρίς τον αναγκαίο επιστημονικό σχεδιασμό και μη λαμβάνοντας υπόψη συνήθως την ανάπτυξη της θηραματοπονίας.
Το σύστημα περιφοράς και η σημασία του για τη θήρα και την εκγύμναση
Την άνοιξη του 2014 ο γράφων, ως επιστημονικός συνεργάτης της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Μακεδονίας & Θράκης, και κατόπιν αιτήματος του Κυνηγετικού Συλλόγου Επανομής, πραγματοποίησε ανοιχτές συναντήσεις με κυνηγούς, επιτόπιες επισκέψεις και εκτίμηση των πληθυσμών του λαγού στην ευρύτερη περιοχή του Σχολαρίου, Αγίου Αντωνίου και Λακκώματος, ευθύνης των Δασαρχείων Θεσσαλονίκης και Πολυγύρου. Σκοπός ήταν να διερευνηθούν οι υπάρχουσες συνθήκες για τη δραστηριότητα της θήρας, να γίνουν προτάσεις για την ανάπτυξη της δραστηριότητας και ειδικά για τη χρησιμότητα ίδρυσης ΟΧΑΘ.
Διαπιστώθηκε πως οι περιοχές αυτές έχουν ενδιαφέρον κυρίως για τη θήρα του λαγού και υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης της υφιστάμενης κατάστασης. Ο περιορισμός της διαχείρισης στην κλασική εφαρμογή πολυετών απαγορεύσεων και σε μεγάλου εμβαδού έκταση είναι γνωστό πως δεν έχει σοβαρά οφέλη για το μικρό θήραμα και τη θήρα (διότι το μικρό θήραμα έχει μικρή ακτινοβολία στους πέριξ κυνηγοτόπους). Αντίθετα, η ολοκληρωμένη διαχείριση: θηροφύλαξη, έλεγχος των αρπάγων, βελτίωση του ενδιαιτήματος, ρύθμιση της κάρπωσης, αναμένεται να έχει περισσότερα οφέλη στην αύξηση του πληθυσμού τους. Σε τοπικό επίπεδο όμως, και λόγω του συστήματος θήρας και των οικονομικών και διοικητικών δυσπραγιών, η ολοκληρωμένη αυτή διαχείριση δεν είναι συχνά εφικτή ή ικανοποιητική.
Συνεπώς, συντάχθηκε σχετική μελέτη σε συνεργασία με τον καθηγητή κ. Περικλή Μπίρτσα και προτάθηκε η πρότυπη διαχείριση με τη χρήση συστήματος περιφοράς της θήρας και της εκγύμνασης κυνηγετικών σκύλων, και βρέθηκε πως έχει οφέλη ειδικά για την κυναγωγία, κάτι το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους λαγοκυνηγούς.
Ειδικότερα προτάθηκε η δημιουργία δύο χωρικών απαγορεύσεων (τεσσάρων και έξι km2 αντίστοιχα) που θα εφαρμόζονται εναλλακτικά ανά τέσσερα έτη (Χάρτης 1). Για 18 μήνες πριν επιτραπεί και πάλι η θήρα, θα επιτρέπεται μόνο η εκγύμναση των σκύλων (Πίνακας 1).
Το σύστημα αυτό δίνει έμφαση στην εκγύμναση καθώς προσφέρει πολλά οφέλη και υπάρχει μεγάλη ανάγκη για τέτοιες περιοχές. Επίσης το γεγονός ότι θα επιτρέπεται η εκγύμναση μετά την άρση της απαγόρευσης της θήρας, όπου οι λαγοί θα είναι πιθανόν περισσότεροι και πιο “απονήρευτοι”, σημαίνει πως η περιοχή θα είναι ιδανική για την εκγύμναση των κουταβιών.
Μετά τους 18 μήνες εκγύμναση οι λαγοί θα έχουν αναπτύξει και αυτοί την ικανότητα διαφυγής και έτσι δεν θα συμβαίνει υπερκάρπωση με το άνοιγμα της θήρας. Τέλος, τα δυόμιση έτη πλήρους απαγόρευσης είναι αρκετά για το λαγό με 4 γέννες/έτος να αναπτύξει τον πληθυσμό του.
Η Μελέτη υποβλήθηκε στην αρμόδια Διεύθυνση Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας & Θράκης, αλλά υιοθετήθηκε μερικώς, δηλαδή μόνο όσον αφορά την εναλλαγή του κλεισίματος-ανοίγματος των περιοχών.
Ας ελπίσουμε το μοντέλο της περιφοράς της θήρας με παράλληλη εκγύμναση, το οποίο έχει μεγάλη σημασία για το μικρό επιδημητικό θήραμα (λαγός και πέρδικες) να υιοθετηθεί, να εφαρμοστεί και να αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τις ΟΧΑΘ, όπως και να συμπληρώσει τις ζώνες εκγύμνασης σκύλων.
έντονο γκρι = απαγορεύεται εντελώς η θήρα
αχνό γκρι = επιτρέπεται η εκγύμναση σκύλων αλλά απαγορεύεται εντελώς η θήρα
λευκό = επιτρέπεται μόνο η θήρα
Χάρτης 1. Τα όρια των προτεινόμενων δύο περιοχών όπου θα εναλλάσσονται στο προτεινόμενο σύστημα περιφοράς.
Του Δρος Χρήστου Σώκου για το iHunt.gr
