Η ΑΡΧΗ
Τουφέκια με εξωτερικά κοκόρια ήταν τα πρώτα οπισθογεμή δίκαννα που φάνηκαν γύρω στο 1850-1860. Μια εξέλιξη που ακολουθούσε πιστά τα βήματα του εμπροσθογεμούς όπλου με πολλά κοινά χαρακτηριστικά, το πιο εμφανές ήταν βέβαια τα κοκόρια. Οι εξελίξεις ήρθαν ραγδαία αλλά μόλις τελειοποιήθηκε το κοκοροντούφεκο νάσου και φτάνουν στο προσκήνιο τα τυφλά, όπως λέγονται τα όπλα με εσωτερικές σφύρες. Και ενώ συνέχισαν την παραγωγή και τα δύο, το τυφλό εξελίσσεται με αυτόματους εξολκείς, αυτόματο άνοιγμα, αυτόματη ασφάλεια και μοιραία το εξώσφυρο μένει πίσω.
Πίσω; Όχι ακριβώς. Συνέχισε να παράγεται σαν μια εναλλακτική επιλογή για τους πεισματάρηδες και για τους φτωχούς κυνηγούς, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα κοκοροντούφεκα ήταν φτηνά ή κακοφτιαγμένα όπλα, ας μην ξεχνάμε ότι ο Λόρδος Ρίπον κυνηγούσε, με τρία κοκοροντούφεκα Purdey. Με αυτά έκανε όλα σχεδόν τα κυνήγια και σε αυτά απέδιδε τις επιτυχίες του, κάποιες χιλιάδες θηράματα. Γιατί λοιπόν συνεχίζουν μερικοί να αγοράζουν κοκοροντούφεκα; Τι τους βρίσκουν στα σύγχρονα όπλα; Είναι δυνατόν ένα σύστημα 150 ετών να προσφέρει πλεονεκτήματα που δεν προσφέρουν τα “υπερσύγχρονα” όπλα;
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ
Όλα τα κοκοροντούφεκα είναι όπλα με ολόκληρες φωτιές, με τη λεπτομέρεια ότι έχουν τα κοκόρια απ’έξω. Και όπως τα ξαδέρφια τους τα εσώσφυρα με ολόκληρες φωτιές, έχουν και αυτά δύο κατηγορίες, αυτά με το ελατήριο της φωτιάς μπροστά και το ελατήριο πίσω.
Το ελατήριο μπροστά (Bar action), στεγάζεται σε μια εσοχή της βάσης όπως ακριβώς στα εσώσφυρα. Εσοχή σημαίνει αφαίρεση μετάλλου από τη βάση και μια θεωρητική τουλάχιστον μείωση της αντοχής της. Ναι, αλλά υπάρχει η άλλη άποψη, ότι το ελατήριο μπροστά είναι πιο αποτελεσματικό στη μεταφορά της ενέργειας στη σφύρα με το σπιρουνάκι που συνδέει τα δύο. Ο ίδιος ο Greener, εκτιμώντας τους δύο μηχανισμούς, καταλήγει στην προτίμηση του ελατηρίου μπροστά, για τον πρόσθετο λόγο ότι δεν αφαιρεί πολύ ξύλο από το κοντάκι.
Ο μηχανισμός με το ελατήριο πίσω εμφανίζεται πιο συχνά σε τουφέκια ιταλικά και βέλγικα. Εδώ η βάση δεν έχει υποστεί καμιά αφαίρεση μετάλλου αφού τα ελατήρια είναι στο πίσω μέρος της φωτιάς. Μόνο μια στρογγυλή εσοχή, αρκετή για το αντίστοιχο “αυτί” της φωτιάς, υπάρχει για να στερεωθούν οι φωτιές στη βάση. Μπορεί ο Greener να μην το προτιμούσε, ο μεγάλος κυνηγός Jack Lott όμως εκτιμούσε ιδιαίτερα την αντοχή του συστήματος με το πίσω ελατήριο επειδή αντέχει στις μεγάλες πιέσεις των ραβδωτών διαμετρημάτων, περίπου πενταπλάσιες του κυνηγετικού, και πολλά ραβδωτά δίκαννα κατασκευάζονται με αυτό το μηχανισμό.
Τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του κοκοροντούφεκου παραμένουν όμοια σε όλα σχεδόν τα όπλα. Είναι δισκάνδαλα, με απλούς εξολκείς και το κλασικό άνοιγμα με το μοχλό που κινείται στο πλάι. Σχεδόν όλα, διότι υπήρξαν και εξαιρέσεις. Ο Lancaster εφάρμοζε το μοχλό ανοίγματος που πιέζεται προς τα κάτω (side pedal), ο Horton το μοχλό που τραβιόταν προς τα πίσω, μερικοί κατασκευαστές έφτιαξαν και μονοσκάνδαλα κοκοροντούφεκα. Αυτές οι παρεκκλίσεις δεν μας αφορούν, εδώ απευθυνόμαστε στο κοινό κοκοροντούφεκο.
Έχοντας απορρίψει τους αυτοματισμούς και διατηρώντας την αρχή της χειροκίνησης, το τουφέκι με κοκόρια αποφεύγει πολλά προβλήματα.
Πρώτο: δεν έχει περίπλοκη μηχανουργική επεξεργασία στη βάση για να στεγαστούν οι οπλιστήρες. Το μόνο κινούμενο τμήμα στη βάση είναι το συρτάρι.
Δεύτερο: η βάση είναι πιο στιβαρή και ανθεκτική από τα “τυφλά” συστήματα.
Τρίτο: η πάπια είναι πιο απλή και στιβαρή αφού δεν στεγάζει μηχανισμούς εξολκέων.
Τέταρτο: η σύνδεση καννών με βάση, ο πίρος των καννών, περνά μέσα από ένα ολοκληρωτικά μασίφ αφού δεν έχει εγκοπές για οπλιστήρες και εντολείς των εξολκέων.
Πέμπτο: η απλή κατασκευή επιτρέπει χαμηλό κόστος, εφαρμογή τεχνικών όπως η χύτευση ακριβείας στην κατασκευή της βάσης και ανοίγει το πεδίο για την εφευρετικότητα του κατασκευαστή τόσο στο τεχνικό όσο και στο αισθητικό πεδίο. Αυτό θα το δούμε πιο αναλυτικά παρακάτω και θα αναλύσουμε γιατί πολλοί κατασκευαστές δεν επιδεικνύουν καμιά εφευρετικότητα.
ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Στη λειτουργία το κοκοροντούφεκο παρουσιάζει μια ιδιαιτερότητα στον τομέα της ασφάλειας, είναι από τα λίγα όπλα με εγγενές σύστημα παθητικής ασφάλειας.
Καθώς πέφτει ο κόκορας κτυπά τη βελόνα και αυτομάτως αποσύρεται από επαφή. Στο τέλος αυτής της διαδρομής αυτόματης απόσυρσης, η σχαστηρία μπαίνει σε μια ειδική εγκοπή στην εσωτερική μεριά του κόκορα και δεν τον αφήνει να κινηθεί προς τα εμπρός, τον μπλοκάρει. Μόνο όταν πατηθεί η σκανδάλη μπορεί ο κόκορας να έλθει σε επαφή με τη βελόνα.
Επίσης, αν υπάρχει τυχαία απαγκίστρωση του κόκορα χωρίς να πιεστεί η σκανδάλη, τότε αυτή η εγκοπή ασφαλείας θα λειτουργήσει και θα πιάσει την κόκορα. Αυτό προφυλάσσει από τυχαία εκπυρσοκρότηση από κτύπημα ή πέσιμο του όπλου.
Αυτή η παθητική ασφάλεια δεν προφυλάσσει από τυχαία πίεση της σκανδάλης, όπως γίνεται από κλαριά, ή μέρος της εξάρτυσης ή και από το σκυλί ακόμη. Το κοκοροντούφεκο δεν έχει ασφάλεια που να μπλοκάρει τις σκανδάλες όπως τα άλλα δίκαννα, συνεπώς η χρήση του θέλει κάποια ιδιαίτερη προσέγγιση που θα τη δούμε στη συνέχεια.
ΚΑΝΝΕΣ ΚΑΙ ΛΟΙΠΑ
Κάννες και κοντάκι στο κοκοροντούφεκο είναι όμοια με τα άλλα όπλα με την έννοια ότι η ποιότητα τους και η μέθοδος κατασκευής είναι στην ευχέρεια του κατασκευαστή. Έτσι μπορεί το όπλο να έχει κοντάκι ίσιο ή πιστολέ, κάννες ντεμί ή μονομπλόκ, ή πιάνι φίσσι. Το ένα στοιχείο εδώ που μετρά είναι το σχήμα του εξολκέα, ολόκληρος μειώνει την πιθανότητα να “καβαλήσει” κάποιον κολλημένο κάλυκα και έτσι είναι προτιμότερος από τον μισό. Αλλά και εδώ η πιθανή βλάβη αποκαθίσταται γρήγορα με ένα απλό κατσαβίδι και μηδαμινές τεχνικές γνώσεις. Όπως όλα τα όπλα η επιλογή καννών, του κοντακιού και των αισθητικών στοιχείων, σκάλισμα, σχήμα και άλλα, εξαρτάται από τη διάθεση του κατασκευαστή.
ΤΟ ΚΟΚΟΡΟΝΤΟΥΦΕΚΟ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ
Η ερώτηση που κάνουν όσοι δεν το ξέρουν είναι “καλά, κάθε φορά που βλέπω θήραμα θα τραβάω τα κοκόρια;”
Όχι. Άλλωστε δεν τραβάνε τα κοκόρια σε όλα τα άλλα όπλα. Όλα τα όπλα έχουν κοκόρια, όλα, ακόμη και οι καραμπίνες. Η διαφορά είναι ότι το κοκοροντούφεκο τα έχει εκεί έξω που τα βλέπουμε και όταν είναι οπλισμένα νιώθουμε ένα δέος. Καλά κάνουμε και το νιώθουμε, έτσι συνειδητοποιούμε ακριβώς σε ποια κατάσταση βρίσκεται το όπλο και δεν επαναπαυόμαστε στην ασφάλεια που δεν κάνει τίποτα παραπάνω από το να μπλοκάρει τις σκανδάλες.
Τα κοκόρια του κοκοροντούφεκου οπλίζονται όταν κυνηγάμε, όπως ακριβώς γίνεται με τα άλλα όπλα. Οι κανόνες ασφαλείας εφαρμόζονται όπως και στα άλλα όπλα που είναι οπλισμένα και γεμάτα. Η διαφορά είναι η αντιμετώπιση συνθηκών που επιβάλλουν το άνοιγμα και άδειασμα του όπλου : η μετάβαση μέσα από πυκνά, τα χαντάκια, οι φράκτες και οι μάντρες, το τελικό άδειασμα του όπλου. Για όλα αυτά η διαδικασία είναι απλή, όσο απλή είναι και στα υπόλοιπα δίκαννα: ανοίγουμε το όπλο, αφαιρούμε τα φυσίγγια και όταν έχουμε περάσει το εμπόδιο κατεβάζουμε τα κοκόρια, βάζουμε τα φυσίγγια στη θαλάμη, κλείνουμε και ξαναοπλίζουμε τα κοκόρια. Εδώ να σημειωθεί ότι σε ένα καλό κοκοροντούφεκο το κλειδί πρέπει να ανοίγει το όπλο έστω και αν τα κοκόρια είναι οπλισμένα. Μερικά τουφέκια δεν παρέχουν αυτή την ευκολία. Τότε, ή τα πάμε σε έναν οπλουργό να τα κάνει να την παρέχουν, κάτι που δεν είναι δύσκολο, ή μαθαίνουμε να καταβάζουμε το δεξιό κόκορα και να ανοίγουμε το όπλο.
Είναι επικίνδυνη συνήθεια να κατεβάζουμε τα κοκόρια απλά και να περνάμε εμπόδια με τα φυσίγγια στις θαλάμες ή να νομίζουμε ότι ένα όπλο είναι ασφαλές επειδή τα κοκόρια είναι κατεβασμένα. Ασφαλές είναι μόνο ένα όπλο ανοικτό, και αυτό ισχύει για ΟΛΑ τα όπλα, είτε έχουν ασφάλεια είτε όχι.
Η όπλιση του κόκορα γίνεται με το στόμιο να δείχνει προς τακάτω. Αυτό επειδή το σχήμα του κόκορα είναι τέτοιο, που δίνει καλύτερη λαβή στον αντίχειρα όταν είναι τα στόμια κάτω παρά όταν είναι προς ουρανό. Ένας καλοσχεδιασμένος κόκορας είναι εύκολος στην όπλιση και ένα καλό κοκοροντούφεκο έχει το ίδιο βάρος και την ίδια αίσθηση κατά την όπλιση και στα δύο κοκόρια. Μερικοί κατασκευαστές βάζουν πολύ δυνατά ελατήρια στις φωτιές τους, κάνοντας την όπλιση άθλο. Λάθος! Οι καλές φωτιές είναι μαλακές και εύκολες στην όπλιση.
Αυτές είναι απλές διαδικασίες που μαθαίνονται εύκολα και γρήγορα, και δεν είναι περισσότερο περίπλοκες από το γέμισμα μιας καραμπίνας. Αυτό δεν θα το πιστέψουν πολλοί μέχρι να το συγκρίνουν στην πράξη για να πεισθούν.
ΤΑ ΑΟΡΑΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ
Μέχρι τώρα μιλάμε για συγκεκριμένα πράγματα. Στη χρήση το τουφέκι με κοκόρια παρουσιάζει μερικά αόρατα πλεονεκτήματα.
Το πρώτο είναι η αίσθηση του παραδοσιακού. Αυτό δεν μετριέται, απλά υπάρχει και μερικοί το εκτιμούν ιδιαίτερα.
Το δεύτερο είναι η αίσθηση απλότητας και αξιοπιστίας που προσφέρει το κοκοροντούφεκο. Ότι και να γίνει η μια μεριά θα δουλεύει και το κυνήγι θα συνεχίσει. Η πιθανότητα να καταστεί εντελώς άχρηστο ένα κοκοροντούφεκο είναι απειροελάχιστη. Σε σύγκριση, η πιθανότητα να πάθει ολική βλάβη ένα άλλο όπλο είναι μεγαλύτερη, ένα σουπερποζέ με σπασμένο μοχλό όπλισης στην πάπια είναι άχρηστο, μια καραμπίνα με σπασμένη βελόνα το ίδιο, ο κατάλογος πιθανών βλαβών στα “σύγχρονα” όπλα είναι μεγάλος.
Το τρίτο είναι η ευχαρίστηση από τη χρήση. Ο λάτρης του κοκοροντούφεκου δεν βλέπει την όπλιση σαν κάτι περιττό που του κάνει τη ζωή δύσκολη. Αντίθετα, η ψηλάφιση και η διαδικασία χρήσης είναι μια από τις απολαύσεις του κυνηγιού, ειδικά αν το όπλο είναι σωστά ρυθμισμένο και λειασμένο εσωτερικά.
Αυτά τα αόρατα πλεονεκτήματα ίσως να μετρούν πιο πολύ για τους λάτρεις των κοκοριών, παρά τα απόλυτα πρακτικά και αντικειμενικά. Μπορεί να υπάρχουν και άλλα πιο εσωτερικά πλεονεκτήματα, σε τελική ανάλυση αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι το κοκοροντούφεκο έφτασε στο αποκορύφωμα της εξέλιξης του πριν 150 χρόνια και συνεχίζει να τραβά πολύ κόσμο, το ότι το κάνει αυτό σε συναγωνισμό με σύγχρονα σουπερποζέ, καραμπίνες και δίκαννα, είναι απόδειξη της αξίας αυτού του παλιού και καλού συστήματος.
Η ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΟΚΟΡΟΝΤΟΥΦΕΚΟΥ
Το σχήμα ακολουθεί την λειτουργία, αυτή είναι μια από τις βασικές αρχές της αισθητικής. Μια αρχή που, όταν και όπου έγινε σεβαστή, μας έχει δώσει πολύ όμορφα όπλα, παράδειγμα τα Dickson, Holland, Beretta SO, Browning Auto-5, Winchester Mod.12 και άλλα.
Το κοκοροντούφεκο στάθηκε τυχερό διότι από την αρχή πήρε μια μορφή που βασιζόταν στη λειτουργία. Η μεταγενέστερη παραγωγή, ειδικά από τους Ισπανούς κατασκευαστές, έμεινε μέσα στα στενά πλαίσια της αντιγραφής των προτύπων με ελάχιστες διαφορές. Μερικοί ανήσυχοι κατασκευαστές, ειδικά οι Ιταλοί και Αυστριακοί, άφησαν τη φαντασία τους να παίξει και τα όπλα τους είναι πραγματικά έργα τέχνης. Οι Ιταλοί FAMARS, SIACE, Fabbio Zanotti και άλλοι, έχουν κατασκευάσει πραγματικά αριστουργήματα με κοκόρια. Σε αυτά τα όπλα δεν είναι μόνο το σκάλισμα που δίνει ομορφιά, αλλά η διαμόρφωση του σχήματος της βάσης, και στο κοκοροντούφεκο ο τεχνίτης έχει μεγαλύτερη ελευθερία να παίξει με το σχήμα από ότι σε άλλους μηχανισμούς.
Το άρθο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΚΥΝΗΓΙ & ΣΚΟΠΟΒΟΛΗ. Στο ihunt.gr αναδημοσιεύτηκε με την άδεια του του κ. Κυπρίδημου. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση χωρίς την άδεια του.
