610
Σε αναζήτηση τροφής βρίσκονται αυτήν την περίοδο οι αρκούδες σε περιοχές της Καστοριάς, της Κοζάνης αλλά και της Ηπείρου. Ο πληθυσμός αρκούδας στην ευρύτερη περιοχή Καστοριάς-Κοζάνης παρουσιάζει ελαφρώς ανοδικές τάσεις τα τελευταία χρόνια με βάση τις γενετικές αναλύσεις που έγιναν από την περιβαλλοντική οργάνωση ΚΑΛΛΙΣΤΩ στο πλαίσιο του έργου LIFE ARCTOS KASTORIA* (από 75 ελάχιστο το 2011 σε 97 ελάχιστο το 2015).
«Ενδεχομένως αυτή η μεταβολή να συνδέεται και με το αποτέλεσμα/θετικό αντίκτυπο κάποιων δράσεων του έργου LIFE ARCKAS. Φυσικά τα στοιχεία αυτά χρειάζονται επικαιροποίηση» επισημάνει ο Γιώργος Μερτζάνης, Επιστημονικός Υπεύθυνος της Περιβαλλοντικής Οργάνωσης «ΚΑΛΛΙΣΤΩ».
Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων μόλις πέσει το σκοτάδι κάνουν βόλτες σε αρκετά ορεινά χωριά της Εορδαίας. «Η παρουσία τους είναι πολύ έντονη στο Σισάνι. Εκεί, οι λιγοστοί ηλικιωμένοι κάτοικοι του χωριού παρακολουθούν σχεδόν κάθε βράδυ την αρκούδα να πλησιάζει το χωριό» επεσήμανε στη Greenagenda.gr ο πρόεδρος του Κυνηγετικού Συλλόγου Πτολεμαΐδας Τριαντάφυλλος Τσιόγκας.
«Χαρακτηριστικό είναι το περιστατικό ενός κατοίκου ο οποίος πήγε στο μποστάνι του και μέσα στο σκοτάδι αντιλήφθηκε τον όγκο του ζώου. Όπως παρατήρησε, η αρκούδα περίμενε να φύγει ο άνθρωπος και μετά να αναζητήσει την τροφή της. Αυτό δείχνει ότι δεν έχει επιθετική συμπεριφορά σε βάρος του ανθρώπου» υπογράμμισε ο κ. Τσιόγκας.
Επίσης, πριν από λίγο καιρό έντονη παρουσία είχε μια αρκούδα με τα τρία μικρά της στην ευρύτερη περιοχή της Πτολεμαΐδας και μάλιστα θεάθηκε κοντά στο Μποδοσάκειο Νοσοκομείο όπου κατέγραψαν την εμφάνιση της άνδρες της θηροφυλακής.
Οι αρκούδες λόγω της αύξησης του πληθυσμού τους εξαπλώνονται και ξαναεμφανίζονται σε περιοχές από τις οποίες είχαν εξαφανιστεί για πολλά χρόνια.
«Δεν υπήρχαν ίχνη της στο Βέρμιο, στην περιοχή του Ασπροπόταμου Τρικάλων για πολλά χρόνια, τώρα υπάρχει έντονη η παρουσία της αρκούδας» επεσήμανε o Γιώργος Τριανταφυλλίδης θηροφύλακας της 6ης κυνηγητικής Ομοσπονδίας Μακεδονίας- Θράκης
Ηλεκτροφόρα περίφραξη σε μελίσι
Με τη μέθοδο της τηλεμετρίας και με ραδιοεντοπισμό η Περιβαλλοντική Οργάνωση «ΚΑΛΛΙΣΤΩ» έχει παρακολουθήσει τις κινήσεις του μεγαλόσωμου θηλαστικού .
Η αρκούδα χρειάζεται ένα συγκεκριμένο ελάχιστο ζωτικό χώρο για να επιτελέσει τις βιολογικές της λειτουργίες. Οι ανάγκες της σε ζωτικό χώρο μελετήθηκαν πολύ συστηματικά στην Ελλάδα τα τελευταία 20 χρόνια με την μέθοδο της τηλεμετρίας και συγκεκριμένα σε 3 περιοχές: στο Γράμμο (Β.Πίνδος), στη Ροδόπη και στην ανατολική Πίνδο (περιοχή Γρεβενών).
Περιοχές επαναποίκησης αρκούδας
Η ανάλυση των στοιχείων τηλεμετρίας της «ΚΑΛΛΙΣΤΩ» έχει δείξει μέχρι τώρα τα εξής :
Οι αρσενικές αρκούδες διανύουν μεγαλύτερες αποστάσεις ημερησίως (κατά μέσο όρο 2,56 χλμ) σε σχέση με τα ενήλικα θηλυκά που μετακινούνται λιγότερο (κατά μέσο όρο 1,5 χλμ την ημέρα).
Οι εποχές που οι αρκούδες κινούνται περισσότερο διανύοντας μεγάλες αποστάσεις είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο.
Οι μεγαλύτερες συνολικές αποστάσεις που διανύθηκαν είναι 265 χλμ το φθινόπωρο και 189 χλμ την άνοιξη! Η μεγαλύτερη απόσταση που διένυσε αρκούδα μέσα σε μία ημέρα υπολογίστηκε από 35 – 42 χλμ!
Φάνηκε επίσης ότι οι αρκούδες είναι περισσότερο δραστήριες το σούρουπο και την νύχτα.
Ο ζωτικός χώρος που χρειάζονται οι αρσενικές αρκούδες σε όλο τον ετήσιο κύκλο κυμαίνεται από 206 έως 507 τετ. χλμ. (δηλ. 206.000-507.000 στρέμματα!) σε επιφάνεια. Η μεγαλύτερη ανάγκη σε ζωτικό χώρο εντοπίζεται το φθινόπωρο όπου μία ενήλικη αρκούδα χρειάζεται περίπου 373 τετραγωνικά χιλιομετρα για να βρει και να καταναλώσει την τροφή της.
Τα στοιχεία της τηλεμετρίας βοηθούν επίσης τους βιολόγους ερευνητές της «ΚΑΛΛΙΣΤΩ» στον εντοπισμό των σημείων όπου βρίσκονται οι χειμερινές φωλιές των αρκούδων. Είναι μια σημαντική πληροφορία για τις πιο νευραλγικές και ευαίσθητες περιοχές του βιότοπου της αρκούδας που χρήζουν απόλυτης προστασίας. Χαρακτηριστική είναι επίσης η παρατήρηση του φαινομένου ότι κάποιες αρσενικές αρκούδες δεν έπεσαν κάποιες χρονιές σε χειμέριο ύπνο και παρέμειναν δραστήριες παρά τις δυσμενείς χειμερινές συνθήκες.
Τα αποτελέσματα έδειξαν επίσης ότι οι αυξημένες εποχικές τροφικές ανάγκες μπορούν να την οδηγήσουν σε ημερήσιες μετακινήσεις της τάξης των δεκάδων χιλιομέτρων (42 χλμ για μία από τις ενήλικες αρσενικές αρκούδες).
Σε όλες τις περιπτώσεις τα στοιχεία έδειξαν ότι οι παράγοντες που καθορίζουν σημαντικά τις επιλογές και τις μετακινήσεις της αρκούδας στο δάσος σχετίζονται άμεσα με την ποιότητα του βιότοπου σε : επάρκεια τροφής, κατάλληλης διαμόρφωσης για εξεύρεση καταφυγίου και χαμηλών επιπέδων ανθρώπινης όχλησης. Ειδικότερα διαπιστώθηκε ότι καταλληλότερες περιοχές για την αρκούδα είναι:
- Τα απρόσιτα σημεία του δάσους χωρίς δρόμους και όχληση για προσωρινό θερινό καταφύγιο και για χειμερινό καταφύγιο.
- Οι περιοχές με ώριμα δρυοδάση και καστανιές, που παρέχουν συνεχώς τροφή το φθινόπωρο.
- Οι περιοχές με άγρια οπωροφόρα σε εγκαταλειμμένους αγρούς και λιβάδια ή μη εντατικά εκμεταλλευόμενες εκτάσεις.
- Τα λιβάδια μέσα σε ψηλά δάση με άγρια οπωροφόρα.
- Οι απρόσιτες παραποτάμιες εκτάσεις.
- Αλλά και οι καλλιεργημένες εκτάσεις κοντά σε οικισμούς
- Τα απορρίμματα φαίνεται να αποτελούν τον πιο σημαντικό ελκτικό τροφικό παράγοντα. Τα αποτελέσματα έδειξαν επίσης ότι η ελκυστικότητα των απορριμμάτων αφορά κυρίως μικρές παράνομες χωματερές παρά ανοιχτούς κάδους εντός των οικισμών που ωστόσο οι αρκούδες τους επισκέπτονταν επίσης.
Η αναλογία απορριμμάτων στην μακροσκοπική εκτίμηση της σύστασης του διαιτολογίου των αρκούδων του δείγματος ανέρχεται στο 26%! Αν και αρκούδες του δείγματος φάνηκε να έχουν ένα βαθμό εξοικείωσης με τις ανθρώπινες εγκαταστάσεις , ωστόσο οι ώρες δραστηριοποίησής τους σε γειτνίαση ή εντός των οικισμών ήταν με βάση το 85% των τηλεμετρικών δεδομένων νυχτερινές και μεταμεσονύκτιες.
*Το έργο LIFE ARCTOS KASTORIA υλοποιήθηκε από τον Οκτώβριο του 2010 έως τον Σεπτέμβριο του 2015.Φορείς υλοποίησης του έργου ήταν η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, η Αναπτυξιακή Καστοριάς και η Περιβαλλοντική οργάνωση «Καλλιστώ».Το έργο υλοποίησε σειρά δράσεων και εφάρμοσε συγκεκριμένα μέτρα που αποσκοπούσαν κυρίως στα εξής:
Α. Περιορισμός – εξάλειψη του φαινομένου τροχαίων ατυχημάτων με θύματα αρκούδες στο οδικό δίκτυο του Ν. Καστοριάς και, φυσικά, αύξηση της οδικής ασφάλειας για τους οδηγούς.
Β. Αντιμετώπιση των περιστατικών προσέγγισης αρκούδων σε κατοικημένες περιοχές.
Γ. Διάδοση εφαρμογής μέτρων πρόληψης ζημιών στην αγροτική οικονομία από αρκούδες και βελτίωση των όρων συνύπαρξης του ανθρώπου με την άγρια ζωή στο Νομό Καστοριάς.
Δ. Βελτίωση του επιπέδου ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης του κοινού στα παραπάνω θέματα.
του Νίκου Αβουκάτου
