Το θέμα της εκπαίδευσης των κυνηγών βρίσκεται εδώ και πολύ καιρό στην ατζέντα του προγραμματισμού του κυνηγετικού κόσμου. Αποτελεί επιθυμητό στόχο που θα βελτιώσει την εικόνα του Έλληνα κυνηγού αλλά και τις συνθήκες άσκησης της κυνηγετικής δραστηριότητας. Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που καθιστούν σήμερα αναγκαίο βήμα την κυνηγετική παιδεία και εκπαίδευση;
Α) Ελλιπής ενημέρωση
Καταρχάς οι συνθήκες άσκησης της θήρας σήμερα έχουν αλλάξει δραματικά, αλλά ακόμη οι ευκαιρίες που έχει σήμερα ο κυνηγός για να ενημερωθεί συνολικά δεν είναι επαρκείς ώστε να φθάσει η ενημέρωση σε όλους και στον ίδιο περίπου βαθμό. Με ποια μέσα σήμερα ο κυνηγός ενημερώνεται; Ας παρουσιάσουμε συνοπτικά τα κύρια μέσα.
- Υπάρχει ασφαλώς το μέσο ή εργαλείο του κυνηγετικού τύπου και των ένθετων των εφημερίδων, αλλά η αναγνωσιμότητα (και αφομοίωση επίσης) αφορά ένα μικρό ποσοστό των κυνηγών.
- Επιπρόσθετα υπάρχει ο διαδικτυακός κυνηγετικός τύπος, οι κυνηγετικές αυτές ιστοσελίδες στο internet, που αν και εκεί γίνεται επίσης σοβαρή δουλειά, αφορά ένα πολύ μικρό ποσοστό κυνηγών (καθώς γενικά στην Ελλάδα ο αριθμός αυτών που χρησιμοποιούν ή έχουν πρόσβαση στο internet είναι προς το παρόν αρκετά μικρός), έχει όμως μια πολύ σημαντική δυναμική.
- Ένα άλλο μέσο είναι η έκδοση ειδικών εντύπων και φυλλαδίων από τις ίδιες τις κυνηγετικές οργανώσεις. Και αυτό το μέσο όμως δε φθάνει σε όλους τους κυνηγούς, συχνά αφορά μόνο τα μέλη συγκεκριμένων κυνηγετικών οργανώσεων και η θεματολογία του είναι εξ ανάγκης περιορισμένη ή ειδική. Τα έντυπα αυτά επίσης έχουν και χαρακτήρα επικοινωνιακό ώστε να προβάλλουν γενικά τη θήρα και το ρόλο των ελληνικών κυνηγετικών οργανώσεων.
- Οι γενικές συνελεύσεις των κυνηγετικών οργανώσεων. Ναι αυτό θα μπορούσε να αποτελεί ένα πολύ σπουδαίο μέσο ενημέρωσης και εκπαίδευσης ακόμα, αλλά η μικρή συμμετοχή των κυνηγών από μόνη της στερεί την όποια δυνατότητα. Επίσης, στις γενικές συνελεύσεις υπάρχει σχεδόν πάντα πίεση χρόνου, με αποτέλεσμα ακόμη και οι πιο τεκμηριωμένες τοποθετήσεις και αναλυτικές παρουσιάσεις να θεωρούνται από ορισμένους ως … μειονέκτημα για την ποιότητα των γενικών συνελεύσεων. Αναλογιστείτε πόσοι «αισθάνονται» κουρασμένοι όταν σε μία γενική συνέλευση γίνεται η παρουσίαση των αποτελεσμάτων του προγράμματος ΑΡΤΕΜΙΣ, δηλ. του κατεξοχήν προγράμματος που χρηματοδοτεί ο κυνηγός, που γίνεται για τον κυνηγό και εξυπηρετεί μόνο τον κυνηγό!!
- Η διοργάνωση ειδικών ενημερωτικών συναντήσεων ή ακόμη και ημερίδων και συνεδρίων από κυνηγετικούς φορείς. Μία πολύ σημαντική πρωτοβουλία που βλέπουμε συνεχώς να αναβαθμίζεται με προσκεκλημένους ειδικούς επιστήμονες από το χώρο της Δασολογίας, της Κτηνιατρικής, της Νομικής, της Κυναγωγίας, κλπ. Δυστυχώς η συμμετοχή σε αυτές είναι επίσης μικρή (με εξαίρεση αν υπάρχουν κληρώσεις για κάποια δώρα …)
- Ειδικές εκπομπές στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Εδώ υπάρχουν κάποιες προσπάθειες με καλά αποτελέσματα, που προσφέρουν γνώση και ψυχαγωγία.
- Κυνηγετικά στέκια, παρέες, ανταμώματα, γλέντια, κλπ. Ασφαλώς χρήσιμα και επιβεβλημένα, όχι όμως με πάντα αντικειμενική ενημέρωση, καθώς κάποιες υπερβολές μπορεί εκεί να ειπωθούν. Οι ευκαιρίες αυτές αποτελούν έμπρακτη ανάγκη για επικοινωνία και συναναστροφή των κυνηγών, δεν έχουν όμως όπως καταλαβαίνετε κάποιον εκπαιδευτικό χαρακτήρα.
- Ύπαρξη ειδικών βιβλίων, ελληνικών και ξενόγλωσσων. Αυτά αφορούν επίσης λίγο κόσμο καθώς συχνά είναι γραμμένα με επιστημονικό τρόπο, αλλά όχι με εύληπτη γραφή. Σίγουρα όμως αυτός που ενδιαφέρεται μπορεί να βρει χρήσιμες πληροφορίες για πάρα πολλά θέματα.
- Ο έμπειρος, συχνά ηλικιωμένος κυνηγός. Αυτός μπορεί να μεταλαμπαδεύσει πολλά καλά στοιχεία (αλλά πιθανόν να διαιωνίσει και μερικά … κακώς κείμενα)
Β) Αντικυνηγετική Πολιτική
Πολλοί χρησιμοποιούν το επιχείρημα ότι ο κυνηγός δεν είναι καλά ενημερωμένος και με το πρόσχημα αυτό προχωρούν στη διατύπωση προτάσεων που θίγουν και περιορίζουν την κυνηγετική δραστηριότητα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως ακόμη και οι επίσημες θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εφαρμογή της οδηγίας για την προστασία της πτηνοπανίδας (79/409/ΕΟΚ) αναφέρουν τις έννοιες όχληση και σύγχυση. Δηλαδή ισχυρίζονται ότι ο κυνηγός δεν είναι σε θέση να κυνηγήσει ορθά, ώστε να μην ενοχλεί άλλα είδη, και ότι δε ξέρει τα είδη καλά, με ΛΕΙΠΕΙ ΚΕΙΜΕΝΟ Ο καλά ενημερωμένος και εκπαιδευμένος κυνηγός πρώτιστα δε θα δίνει αφορμές για κακοπροαίρετα σχόλια, αλλά επίσης θα είναι σε θέση να υπερασπίσει την ίδια την κυνηγετική του υπόσταση.
Γ) Ανάγκη για εκσυγχρονισμό και βελτίωση της εικόνας του κυνηγού
Αυτή είναι μία ιδιαίτερα δύσκολη πτυχή, καθώς από τη στιγμή που διατυπώνεται πως ο κυνηγός είναι και διαχειριστής της άγριας πανίδας (αφού και το κυνήγι αποτελεί ειδικό διαχειριστικό μέσο και εργαλείο), πρέπει όντως ο κυνηγός να επιβεβαιώνει αυτό το χαρακτηρισμό. Οι ευκαιρίες υπάρχουν τόσο με την άσκηση της θήρας, όσο και με τη συμμετοχή (μέσω των κυνηγετικών οργανώσεων) σε δράσεις βελτίωσης βιοτόπων (ενδιαιτημάτων) των ειδών της άγριας πανίδας. Οι δράσεις αυτές, με βάση τη σύγχρονη εικόνα που θέλουμε για τον κυνηγό επεκτείνεται σε κάθε δράση που προστατεύει και βελτιώνει το φυσικό περιβάλλον, αλλά και σε άλλες εθελοντικές συνεισφορές του κυνηγού, όπως στην αντιπυρική προστασία, στις δράσεις πολιτικής προστασίας κλπ. Αυτή η σύγχρονη εικόνα θα συνοδεύει τόσο τον κυνηγό όσο και την κυνηγετική οργάνωση που θα απαρτίζεται από αξιόλογα μέλη.
Δ) Ανάγκες για συμπλήρωση και επικαιροποίηση της γνώσης
Αυτό αποτελεί ένα επίσης δύσκολο κομμάτι, γιατί ουσιαστικά (σε συνδυασμό βέβαια με τα παραπάνω) οι ανάγκες αυτές θα καθορίζουν … τη διδακτέα ύλη της κυνηγετικής παιδείας. Ο ενδελεχής καθορισμός της θεματολογίας είναι μία επίπονη διαδικασία, καθώς απαιτεί ακόμη και τη συγγραφή ειδικών κεφαλαίων ή και ολόκληρων βιβλίων για τα επιμέρους κυνηγετικά ζητήματα. Το ζητούμενο όμως είναι να διαπιστωθούν αυτές οι ανάγκες που αντιλαμβάνεστε εύκολα πως είναι διαφορετικές από κυνηγό σε κυνηγό. Ο εντοπισμός των κυνηγών σε εκπαίδευση είναι μία πολύ σοβαρή εργασία.
Πρέπει ο κυνηγετικός κόσμος να πρωτοστατήσει κι εδώ διοργανώνονται μαζική εκπαίδευση με βάση τις ανάγκες και όχι με βάση τη διαθέσιμη προσφορά γνώσης. Έως τώρα στην Ελλάδα τα περισσότερα σεμινάρια και άλλοι εκπαιδευτικοί κύκλοι ανήκουν στη μορφή της «προσφοράς» και όχι στον τύπο της «ζήτησης». Τα κύρια μειονεκτήματα είναι πως δεν είναι καθορισμένες οι ομάδες εκπαίδευσης (γιατί και στους κυνηγούς πρέπει να ασχοληθούμε κατά ομάδες, ανάλογα με το είδος του κυνηγίου, το επίπεδο μόρφωσης, το αν είναι κάτοικοι μεγάλων αστικών κέντρων ή της επαρχίας, κλπ).
Και όσο δεν κάνουμε εκπαίδευση με βάση αυτά που ο ίδιος ο κυνηγός χρειάζεται να ακούσει, τόσο αν τον φωνάξουμε να «κάτσει» στα θρανία θα αισθάνεται ότι αυτά δεν τον αφορούν, θα έχει μικρή εμπλοκή στη διαδικασία, καθώς όλα θα βασίζονται στις απόψεις των διοργανωτών και όχι στις απαιτήσεις των κυνηγών. Επίσης, κάτι εξίσου σημαντικό είναι πως γνωρίζοντας τις ανάγκες για εκπαίδευση του Έλληνα κυνηγού, και αναλύοντας αυτές θα είμαστε σε θέση, μετά την περάτωση της όποιας εκπαίδευσης , να αξιολογήσουμε και το αποτέλεσμα της κατάρτισης και κυρίως το βαθμό βελτίωσης που επέφερε η εκπαίδευση στον κυνηγό.
Αυτό όμως δεν αναιρεί την προσπάθεια για τον καθορισμό της εικόνας, φυσιογνωμίας και των απαραίτητων εφοδίων γνώσης που θέλουμε να έχει ως πρότυπο ο Έλληνας κυνηγός σήμερα.
Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η κυνηγετική παιδεία δεν είναι μόνο για να εξυπηρετήσει τον κυνηγό, αλλά πρωτίστως την ίδια την κυνηγετική δραστηριότητα αλλά και την αειφορική χρήση των θηραματικών πόρων. Είναι επίσης κατανοητό πως η εφαρμογή οποιουδήποτε μέτρου που βελτιώνει την άγρια πανίδα και τα θηράματα ειδικότερα, απαιτεί επαρκή γνώση από το επίπεδο της διοίκησης έως το μεμονωμένο κυνηγό. Για αυτό το λόγο κατά καιρούς έχει διατυπωθεί η πρόταση για σεμινάρια Προέδρων και μελών Δ.Σ. των Κυνηγετικών Συλλόγων, η οποία σήμερα φαίνεται να είναι επίσης επίκαιρη. Σεμινάρια που θα αφορούν τόσο για τα θέματα του κυνηγίου, όσο για γενικά διοικητικά, καθώς είναι αιρετοί που ασκούν διοίκηση. Τα σεμινάρια αυτά είναι εξίσου σημαντικά.
Στην περίπτωση της κυνηγετικής εκπαίδευσης ο χαρακτήρας «υποχρεωτική» πιθανόν να μας αποπροσανατολίσει και ακόμη και να τορπιλίσει την όλη προσπάθεια. Ένα παράδειγμα «υποχρεωτικής» τέτοιας μορφής είναι οι εξετάσεις των νέων κυνηγών, που ουσιαστικά αναμασιέται ένα ερωτηματολόγιο (που πρέπει αι πάλι να ανανεωθεί), χωρίς να μεταφέρεται γνώση και πληροφόρηση. Οι πρωτοβουλίες κάποιων Κυνηγετικών Συλλόγων για διεξαγωγή ομιλιών και άλλων εισηγήσεων από ειδικούς επιστήμονες κατά την ημέρα των εξετάσεων αυτών είναι αξιέπαινες και μακάρι να είχαν ευρύτερη εφαρμογή.
Το «στοίχημα» της κυνηγετικής εκπαίδευσης θα επιτευχθεί μόνο με την εθελούσια συμμετοχή των κυνηγών. Πιθανόν κάποιες μεταβατικές φάσεις (πιστοποιητικά παρακολούθησης, πιστοποιητικά συμμετοχής σε φιλοθηραματικές δράσεις κλπ) να είχαν ένα συμβολικό χαρακτήρα, απλά και μόνο για την ενίσχυση της σύνδεσης με το μεμονωμένο κυνηγό και της ενεργοποίησής του. Το ζητούμενο όμως είναι πως θα καταφέρουμε ο Ελληνας κυνηγός να συμμετάσχει οικειοθελώς σε προγράμματα κυνηγετικής κατάρτισης. Θεωρώ και με βάση τη σύγχρονη νεοελληνική πραγματικότητα πως υποχρεωτικές προσπάθειες δε θα επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Από την άλλη δεν πρέπει να ευτελίσουμε την εκπαιδευτική διαδικασία, όπως συμβαίνει με τα επιδοτούμενα σεμινάρια, όπου … η υποχρεωτική παρουσία … ουσιαστικά είναι… συμφωνία για απουσίες… και συμβιβασμό.
Ένα επιπρόσθετο στοιχείο όταν μιλάμε για κυνηγετική παιδεία είναι ο βαθμός προόδου της θηραματικής επιστήμης. Διότι ο κυνηγός χρειάζεται μεστή γνώση και όχι πλατειασμούς μόνο με βιολογικά στοιχεία ή άλλες λεπτομέρειες. Αξίζει να αναρωτηθούμε αν η ροή γνώσης και πληροφοριών, η δυνατότητα πρόσβασης σε αυτές, η ανάγκη να είναι οι πληροφορίες αυτές σε εύληπτη μορφή, ο τρόπος παρουσίασης και αξιοποίησής τους, απαιτούν τη διαμόρφωση ενός συγκεκριμένου εκπαιδευτικού μηχανισμού. Προσπάθεια χρειάζεται ώστε να προσεγγίσουμε τη μορφή αυτού του εκπαιδευτικού βαθμού, να τονίσουμε κάποια θεματικά αντικείμενα στα οποία θα πρέπει να εστιαστούν οι προσπάθειες. Το θέμα εκπαίδευση είναι τεράστιο και απαιτεί κεντρικό σχεδιασμό με βάση ενδεδειγμένη μεθοδολογία κατάρτισης, ειδάλλως θα είναι μία …καρικατούρα εκπαίδευσης σαν αυτά των νέων αγροτών που εδώ και…15 χρόνια επιδοτούνται από τα ευρωπαϊκά προγράμματα… χωρίς εμφανή ακόμη αποτελέσματα.
Αν προσπαθήσουμε να σχηματοποιήσουμε την προσπάθεια για εφαρμογή κυνηγετικής εκπαίδευσης, θα διαπιστώσουμε πως η μαζική αυτή δράση έχει συγκεκριμένα γεωγραφικά σημεία αναφοράς. Και αυτά είναι οι κατανεμημένοι σε όλη την ελληνική επικράτεια Κυνηγετικοί Σύλλογοι, με τις ευρύτερες Κυνηγετικές Περιφέρειες των Κυνηγετικών Ομοσπονδιών. Η δε Κυνηγετική Συνομοσπονδία Ελλάδος θα είναι το γενικό συντονιστικό και επιχειρησιακό κέντρο, κατ’ αντιστοιχία ενός Υπουργείου παιδείας. Μέσα λοιπόν από την οργάνωση των κυνηγετικών συλλόγων πρέπει να ξεκινήσει αυτή η προσπάθεια, και καθώς θέλουμε ο Σύλλογος να αποτελέσει κοιτίδα, αλλά και κέντρο εκπαίδευσης, πρέπει συντονισμένα να ενημερωθούν και γιατί όχι να εκπαιδευτούν τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων.
Η κυνηγετική εκπαίδευση είναι μία προσπάθεια που αφορά όλο τον κυνηγετικό κόσμο, ακόμη και αυτόν που νιώθει πανίσχυρος σε γνώσεις, ικανότητες και κυνηγετική δεινότητα.
του Κυριάκου Ε. Σκορδά, Δασολόγου, Περιβαλλοντολόγου, Διευθυντή Υποστήριξης της ΣΤ’ ΚΟΜΑΘ), από την έκδοση της ΣΤ’ ΚΟΜΑΘ ΠΑΝ-ΘΗΡΑΣ 2006
