Λαγός στο… αμπέλι

Η παροιμία «Πήγε σαν το σκυλί στο αμπέλι» συνήθως σημαίνει ένα άδοξο και μοναχικό τέλος. Αυτή ήταν η μοίρα των σκυλιών που δοκίμαζαν να γευτούν τα σταφύλια. Τα παλιά χρόνια, τα αφεντικά-φρουροί των αμπελιών τα σκότωναν, όπως και τις αλεπούδες. Τότε, η αμπελουργία ήταν ο βασικός κρίκος της τροφικής και οικονομικής αλυσίδας για την επιβίωση των ανθρώπων της υπαίθρου.

 

Οι λαγοί δεν ενδιαφέρονταν για τα σταφύλια και δεν κινδύνευαν από τέτοιο θανατικό. Ηταν ασφαλείς, μακριά από τα σκυλιά, ενώ είχαν ένα σίγουρο μέρος για να γεννήσουν τα μικρά τους και πολλές κρυψώνες για να αποφύγουν τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού.

 

Μετά τον τρύγο όμως όλα άλλαζαν. Χωρίς τα φύλλα στα κλήματα, συνήθως έμπαιναν τα κοπάδια μετά το μάζεμα, έχαναν την κάλυψή τους και, το κυριότερο, οι κυνηγοί μπορούσαν πια να εξερευνούν τα αμπέλια. Με τις φθινοπωρινές βροχές τα αχνάρια τους άφηναν καθαρά σημάδια στο λασπωμένο έδαφος και αυτό σήμαινε το τέλος τους.

 

Το χειμωνιάτικο πρωινό με βρήκε να ψάχνω μπεκάτσες γύρω από τα αμπέλια. Οσο πιο παλιά τόσο καλύτερες οι συνθήκες για το κυνήγι. Συνήθως πάντα θα υπάρχει κάποια μπεκάτσα στους διαχωριστικούς φράχτες με πυκνά βάτα και δένδρα, ανάμεσα στις ιδιοκτησίες ή στα ρεματάκια γύρω από αυτά.

 

Οι παλιοί πάντα διάλεγαν πλαγιές προσήλιες, με πλάτη στον βορρά που να τις βλέπει ο ήλιος όλη μέρα, για να φυτέψουν τα αμπέλια τους. Ακριβώς ό,τι ψάχνουν οι… κυρίες μας τις χειμωνιάτικες μέρες.

Λαγός στο… αμπέλι  

Το μεσημέρι, τελειώνοντας το μπεκατσοκυνήγι μας, βρεθήκαμε λίγο έξω από το χωριό με τον θείο μου τον Πασχάλη Κύρου. Επέστρεφαν από το λαγοκυνήγι χωρίς αποτέλεσμα. Δεν μπόρεσαν να πετύχουν τον λαγό, παρόλο που τα σκυλιά τον σήκωσαν δεν έπεσε πάνω στα όπλα τους. Τους ενημέρωσα για το φρέσκο ίχνος που βρήκα στο μονοπάτι και οδηγούσε μέσα στο αμπέλι.

 

«Εκεί μέσα είναι…» έκανε τη διαπίστωση ο θείος μου, «ψηλά στον δρόμο δεν υπήρχε ντορός, αριστερά στην πλαγιά το ψάξαμε, χαμηλά είναι ο στάβλος με ένα κοπάδι σκυλιά να τριγυρνάνε… Πάντα κρατούσε λαγό αυτό το αμπέλι».

 

Κουραστικός ο ανήφορος μεσημεριάτικα, αλλά το δέλεαρ του σίγουρου λαγού μέσα στο αμπέλι μπορούσε να νικήσει την όποια κούραση.

 

 

Οι παλιοί λαγοκυνηγοί συνήθως ξέρουν τα κόλπα του κάθε λαγού ανάλογα με την περιοχή όπου εντόπισαν ίχνος και μπορούν να περιορίσουν τις εναλλακτικές διαδρομές της πορείας για το γιατάκι του.

 

Στο γιατάκι

 

Απορρίπτοντας τα σημεία που έπαιξε και βόσκησε με τις ώρες ο λαγός και καθοδηγώντας τα σκυλιά στην «ύποπτη» περιοχή, θα πέσουν γρήγορα πάνω στο γιατάκι. Κυνηγώντας δεκαετίες στην περιοχή αυτή ο Πασχάλης ήξερε που θα πρέπει να τον αναζητήσουμε. Ετσι και έγινε. Η ομάδα των λαγοκυνηγών σχηματίστηκε και πάλι, όπως τον παλιό καλό καιρό και ανέλαβε δράση.

 

Πιάσαμε όλα τα πόστα γύρω από το αμπέλι. Ηταν μια παγίδα κλειστή και το μόνο που έμενε ήταν να μπουν τα σκυλιά και να τον σηκώσουν. Εγώ έπιασα ψηλά τον δρόμο, μετά τον τελευταίο φράχτη, ο Πασχάλης μπήκε στο ύποπτο αμπέλι με τα σκυλιά και ο Θύμιος την πίσω πλευρά προς το χωριό όπου διασταυρώνονταν τα μονοπάτια. Οπου και αν έβγαινε θα έπεφτε πάνω μας. Γρήγορα άρχισαν να ακούγονται τα γαβγίσματα των σκυλιών καθώς έπιασαν τη μυρωδιά του λαγού. Απειρες οι επιλογές μετακίνησης του λαγού ανάμεσα στα κλήματα, ήταν παλιό το αμπέλι, κλαδεμένο «κύπελλο» και όχι με γραμμές και μπορούσε να αλλάζει κατευθύνσεις κάθε ένα – δύο μέτρα. Ακούγοντας τα σκυλιά υπολόγιζα την πορεία τους. Ερχονταν προς το μέρος μου, ήδη πέρασαν στο διπλανό αμπέλι, που δεν ήταν τόσο προσεγμένο, και τα χόρτα σκέπαζαν σχεδόν τα κλήματα.

 

Για σταφύλια δεν προσφερόταν το αμπέλι αυτό, όμως κρυψώνες πρόσφερε στον λαγό πολλές. Ολα τα σκυλιά τώρα είχαν στριμωχθεί σε μια γωνιά όπου γύρω από μια ξερή αμυγδαλιά υπήρχε ένα τείχος από βάτα.

Τσιρίδες ακούστηκαν στο σήκωμα και μετά ορυμαγδός από γαβγίσματα που συνέκλιναν όλα προς τον λαγό, που κατευθύνονταν όμως όχι ψηλά προς τον δρόμο, αλλά πάνω στον πυκνό συρμάτινο φράχτη του μεθεπόμενου αμπελιού. Τρελάθηκε από τον φόβο ο λαγός, σκέφτηκα, θα πέσει πάνω στον φράχτη και θα τον πιάσουν τα σκυλιά. Ηδη ένα από αυτά έτρεχε πολύ κοντά του, καθώς τον «έκοψε» ερχόμενο από δεξιά. Τον έβλεπε, και το αργό του γάβγισμα μετατράπηκε σε μια απεγνωσμένη τσιρίδα.

 

Ο άτυχος λαγός δεν άλλαζε πορεία και σε λίγο θα πιάνονταν στη φάκα. Θα είχαμε ένα κυνήγι όπως γίνονταν στην αρχαία Ελλάδα με τα δίχτυα που άπλωναν στα μονοπάτια οι κυνηγοί για να πιάσουν τους λαγούς που καταδίωκαν τα σκυλιά.

 

Τραντάχτηκε ο φράχτης και μια τσιρίδα ακούστηκε. Ο σκύλος έπεσε πάνω στα σύρματα και πέρα από τον πόνο, η τρομάρα και ο αιφνιδιασμός του ήταν μεγαλύτερος.

 

Τα γαβγίσματα σταμάτησαν απότομα όπως άρχισαν. Ενα από τα σκυλιά φάνηκε μέσα στο διπλανό περιφραγμένο αμπέλι να τρέχει κατά μήκος της πρώτης σειράς. Εδώ είχαμε τα μοντέρνα αμπέλια, διαμορφωμένα σε γραμμές που δημιουργούν συνεχόμενους τοίχους βλάστησης και μόνο προς μία κατεύθυνση μπορείς να κινηθείς.

 

Εξήγηση διαφυγής

 

Πού πήγε ο λαγός; Απέναντι δεν πέρασε για να ανεβεί ψηλά, θα τον έβλεπα στο ανοιχτό γιατί υπήρχαν χωράφια με καλαμιές και πιο πολλά φρεσκοσπαρμένα. Γρήγορα είχαμε την εξήγηση της διαφυγής, καθώς ο Πασχάλης έφτασε στον περιβόητο φράχτη που αντί να σταματήσει τον λαγό, έπιασε τα σκυλιά μας. Ενα μικρό άνοιγμα υπήρχε χαμηλά στο έδαφος, κάποιος ασβός το άνοιξε στην αρχή και μετά οι αλεπούδες το διαμόρφωσαν σε ένα κανονικό πέρασμα που χρησιμοποιούνταν άνετα και από τον πονηρό λαγό μας. Ολο το καλοκαίρι τριγυρνώντας εκεί, γνώριζε καλά τα κατατόπια.

 

Εσπασε την τελευταία στιγμή δεξιά ανάμεσα στα κλήματα, βγαίνοντας έξω από την ευθεία και το οπτικό πεδίο του σκύλου και μετά από λίγα μέτρα έφτασε στην πόρτα της σωτηρίας του. Νέο σπάσιμο αριστερά και χωρίς να σταματήσει πέρασε μέσα από το άνοιγμα στο διπλανό αμπέλι όπου χωρίς την πίεση των σκύλων πίσω του είχε τα περιθώρια να ξεφύγει χρησιμοποιώντας τα «τείχη» που έφτιαχναν οι γραμμές των κλημάτων με τα σύρματά τους, σαν εμπόδια για τους διώκτες του.

 

Περνώντας κάτω από τα σύρματα ή με άλμα ανάμεσα από τα κλήματα, τα σκυλιά θα έχαναν πολύ γρήγορα τα ίχνη του. Πιο ψηλά η αρκούδα είχε διαμορφώσει το δικό της πέρασμα, κατεβάζοντας τον φράχτη μέχρι το έδαφος. Σκυλιά και κυνηγός πέρασαν από εκεί άνετα στο διπλανό αμπέλι.

 

Κάποιο ίχνος

 

Φάνηκε ο Θύμιος να ανεβαίνει τρέχοντας τον δρόμο, αφού δεν γύρισε πίσω ο λαγός και έφυγε μπροστά, νέα διάταξη έπρεπε να σχηματίσουμε. Τον άφησα στη θέση μου και κατέβηκα χαμηλά. Ενα καθαρό μονοπάτι που διαμόρφωσαν τα κοπάδια καθώς πηγαινοέρχονταν στο στάβλο έκοβε τη διαφυγή του στην πλαγιά, αν πέρασε με κάποιον τρόπο τον φράχτη.

 

Αναγκαστικά θα άφηνε κάποιο ίχνος. Οση ώρα τα σκυλιά παιδεύονταν να ξεκαθαρίσουν την πορεία του μέσα στις γραμμές του αμπελώνα, διέσχισα όλο το μονοπάτι. Δεν υπήρχε ίχνος του λαγού. Μέσα στο αμπέλι ήταν.

 

Πριν προλάβω να φωνάξω τους υπόλοιπους, νέες τσιρίδες ακούστηκαν χαμηλά στην άκρη του αμπελιού και αμέσως μετά όλα τα σκυλιά σε μια καθαρή καταδίωξη τον έφερναν προς το μέρος μου. Ακολουθούσε το μονοπάτι και σε λίγο θα τον έβλεπα.

 

Είχε πλακώσει κυριολεκτικά δίπλα στην πόρτα του αμπελώνα, που ήταν ανοιχτή και δεν το είχαμε αντιληφθεί μέχρι τότε. Μόλις τα σκυλιά πλησίασαν, πετάχτηκε χαμηλά στο μονοπάτι, αλλά τον αντιλήφθηκαν έγκαιρα στο τίναγμα και όρμησαν όλα πίσω του.

 

Πήρα θέση λίγο ψηλότερα για να μπορώ να ρίξω από το πλάι και να μην τον έχω κατά μέτωπο, που είναι η χειρότερη θέση για μια τουφεκιά χαμηλά στο έδαφος. Με την ταχύτητα που έχει και τη γρήγορη γωνιακή μεταβολή του στόχου, λόγω της κοντινής απόστασης, η αποτυχία είναι δεδομένη. Ο αντικαταστάτης μου στο ψηλό καρτέρι έτρεξε τα λίγα μέτρα ανηφοριάς μέχρι την κορυφή της πλαγιάς. Σήκωσα το χέρι, με είδε και σταμάτησε στη θέση αυτή.

 

Τα γαβγίσματα έπαψαν προς στιγμή… Κάπου έσπασε, κανονικά θα έπρεπε να φανεί μπροστά μου. Συγχρόνως με το γάβγισμα του σκύλου που ξανάπιασε τον ντορό, τον εντόπισα στην ανηφόρα, παράλληλα σχεδόν με τον φράχτη να ανεβαίνει τρέχοντας με τα αφτιά κατεβασμένα και τα σκυλιά να παίρνουν ήδη τη στροφή πίσω του. Ο Θύμιος τον είχε εντοπίσει ακόμη καλύτερα από ψηλά. Κατευθυνόταν ακριβώς πάνω στο τουφέκι του.

 

Μόλις βγήκε στον δρόμο και πήρε τη στροφή αριστερά για να απομακρυνθεί στην πίσω ρεματιά ακούστηκε η τουφεκιά και ο λαγός τινάχτηκε μέσα στο χαντάκι. Πριν προλάβει να φτάσει ο κυνηγός, εμφανίστηκαν τα σκυλιά και κυριολεκτικά έπεσαν μέσα στο χαντάκι πάνω του.

 

Χρειάστηκε να τρέξει ο Θύμιος και να τον πάρει από τα δόντια τους πριν τον κάνουν κομματάκια. Τα λαγωνικά δεν έχουν τη «λεπτότητα» που έχουν τα σκυλιά της φέρμας να κουβαλούν το θήραμα στον κυνηγό.

Ο λαγός ήταν άτυχος. Δεν υπολόγισε σωστά τις εποχές και θεώρησε ασφαλές το αμπέλι και μετά τον τρύγο. Παρόλο που ήξερε καλά τα κατατόπια και εκμεταλλεύτηκε πλήρως στην αρχική φάση καταδίωξης τους φράχτες και τα περάσματά τους, στο τέλος έπεσε στην παγίδα της υπερβολικής του σιγουριάς.

 

Ξεφεύγοντας πολλές φορές από αλεπούδες και τα τσομπανόσκυλα την περίοδο εκτός κυνηγιού με τον ίδιο τρόπο, το πλήρωσε με τη ζωή του όταν αντιμετώπισε συνδυασμένα κυνηγούς και σκυλιά. Πήγαινε γυρεύοντας και «πήγε» κυριολεκτικά από το σκυλί και τον κυνηγό στο αμπέλι…

 

Θωμάς Μπατσέλας

Φωτογραφίες Θωμάς Μπατσέλας

 

ΕΘΝΟΣ-ΚΥΝΗΓΙ