Έχω ξεκαθαρίσει ότι, αν και όταν μας επιτρέψουν τα ραβδωτά, θα είμαι από τους πρώτους που θα πάω. Βέβαια, λόγω επαγγελματικής κλίσης ξέρω τι θα πάρω και γιατί, ο μέσος αναγνώστης όμως δεν είναι εξοικειωμένος με τους μηχανισμούς του ραβδωτού και την “ατμόσφαιρα” που έχει ο κάθε ένας. Εκτός από την ατμόσφαιρα, που μετρά πολύ στην επιλογή, υπάρχουν και τεχνικά στοιχεία που επηρεάζουν την επιλογή του τύπου του μηχανισμού. Αυτό θα δούμε τώρα, τα διαμετρήματα είναι ένα άλλο μεγάλο θέμα επιλογής που θα δούμε άλλη ώρα.
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΛΛΟΙ – ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
Στο ραβδωτό τα κύρια κριτήρια κρίσης και εκτίμησης είναι :
- ασφαλείας,
- ακριβείας του μηχανισμού και όχι του χειριστή, δηλαδή της εγγενούς ακρίβειας που προσφέρει το όπλο,
- ευχρηστίας και εργονομίας.
ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Το ραβδωτό δουλεύει σε πιέσεις πολλαπλάσιες του λειόκαννου. Ουσιαστικά το όριο των πιέσεων που ενδέχεται να αντέξει είναι τα 55.000 PSI, λίβρες ανά τετραγωνική ίντσα. Ο αριθμός αυτός δεν είναι αυθαίρετος, είναι το όριο πίεσης που αντέχει ο ορείχαλκος από το οποίο είναι φτιαγμένος ο κάλυκας. Μετά τα 55.000 PSI ο ορείχαλκος γίνεται ρευστός και παύει να προσφέρει έμφραξη, δηλαδή τα αέρια περνάνε πίσω στο μηχανισμό και κάνουν ζημιά. Βέβαια δεν είναι όλα τα φυσίγγια του ραβδωτού που παράγουν αυτές τις πιέσεις, αλλά αυτό είναι ένα ανώτατο όριο που δείχνει την αντοχή που πρέπει να έχει ο μηχανισμός, σε σύγκριση τα φυσίγγια του λειόκαννου παράγουν μόνο 12.000-13.000 PSI.
Το κλείδωμα του ραβδωτού πρέπει να είναι γερό λοιπόν. Ένα άλλο ιδίωμα που εκτιμάται ιδιαίτερα σε ραβδωτά που δέχονται φυσίγγια μεγάλης ισχύος είναι το κλείδωμα να είναι “μπροστά” δηλαδή όσο το δυνατόν πιο κοντά στη θαλάμη. Τέτοιο κλείδωμα έχει το ραβδωτό με κινητό ουραίο τύπου Mauser με τα δύο μεγάλα κλειδιά που περιστρέφονται για να κλείσουν με αντίστοιχες εσοχές στη βάση ακριβώς πίσω από τη θαλάμη της κάννης.
Ένα δημοφιλές όπλο που έχει κλείδωμα πίσω, μακριά από τη θαλάμη, είναι το σύστημα με το μοχλό, το γνωστό μας καουμποικο τουφέκι lever action. Ακριβώς επειδή το σύστημα μοχλού έχει τα κλειδιά πίσω, δεν προσφέρεται σε φυσίγγια μεγάλης έντασης. Η Browning έχει κατασκευάσει το δικό της σύστημα μοχλού στο μοντέλο BLR (Browning Lever Rifle) που έχει περιστροφική κεφαλή με το κλείδωμα μπροστά, για να ξεπεράσει αυτό το μειονέκτημα και να προσφέρει αντοχή για φυσίγγια μεγάλης έντασης.
ΑΚΡΙΒΕΙΑ
Ακρίβεια εγγενής του όπλου είναι η ικανότητα του όπλου, όταν ρίχνει από σταθερή βάση, να βάλλει μια σειρά βολών όσο το δυνατόν πιο κοντά τη μια στην άλλη. Ένα επίπεδο ακριβείας που κρίνεται καλό για ένα ραβδωτό είναι να βάλλει τις βολές του σε ένα κύκλο μιας ίντσας (2,5 εκατοστών) στις 100 υάρδες, δηλαδή 91,50 μέτρα. Αυτό ισοδυναμεί με ένα πρώτο της μοίρας του κύκλου με ακτίνα 100 υάρδες και έχει καθιερωθεί σαν κριτήριο.
Η ακρίβεια του μηχανισμού, σε αντίθεση με την ακρίβεια της κάννης, είναι μια ολόκληρη επιστήμη στο ραβδωτό.
Η ακαμψία του ίδιου του σώματος του μηχανισμού παίζει ρόλο. Όσο λιγότερα κοψίματα και εγκοπές έχει το σώμα του μηχανισμού τόσο πιο σταθερός μένει όταν πυροδοτεί και τόσο μεγαλύτερη ακρίβεια τείνει να προσφέρει. Ο μηχανισμός με το κινητό ουραίο, το σύστημα Μαρτίνι, το σύστημα των μονόσφαιρων όπλων γενικά είναι πιο άκαμπτο. Για τον ίδιο λόγο τα όπλα που φτιάχνονται για σκοπευτική χρήση δεν έχουν αποθήκη, για να αποφύγουν την εγκοπή της υποδοχής της στο κάτω μέρος της βάσης που μειώνει την ακαμψία της βάσης.
Ένας άλλος παράγοντας στην ακρίβεια είναι ο χρόνος του μηχανισμού, δηλαδή πόσο διαρκεί η διαδρομή του επικρουστήρα από τη στιγμή της απελευθέρωσης της σκανδάλης μέχρι το κτύπημα της βελόνας στο καψύλι. Όσο πιο μικρός είναι ο χρόνος τόσο πιο μεγάλη η ακρίβεια στο στόχο.
Σημειώστε ότι μέχρι εδώ δεν αναφέρθηκε η κάννη, ένα ουσιαστικό συστατικό της ακρίβειας του ραβδωτού, επειδή ακόμη και μιας πρώτης τάξης κάννη δεν θα δώσει τη μέγιστη ακρίβειά της σε έναν εύκαμπτο και αργό μηχανισμό.
Εκτός από την κατασκευή του μηχανισμού, ρόλο παίζει στην ακρίβεια και η σύνδεση του μηχανισμού με το κοντάκι. Η εφαρμογή του ξύλου στο μέταλλο, ακόμη και το σφίξιμο σε κάθε βίδα του μηχανισμού, επηρεάζει την ακρίβεια του όπλου στο στόχο. Η εφαρμογή αυτή βελτιώνεται με τη χρήση ενός μίγματος εποξικής ρητίνης που δίνει τέλεια εφαρμογή μεταξύ ξύλου και μετάλλου. Ανάμεσα στους ειδικούς στο χώρο του ραβδωτού υπάρχει μια παλιά διαμάχη για το αν αυτή η εφαρμογή θα πρέπει να επεκτείνεται και στην κάννη ή αν η κάννη θα πρέπει ν είναι ελεύθερη.
ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ
Στο ραβδωτό η ακρίβεια συναντάται σε συστήματα που προσφέρουν μειωμένη ευχρηστία. Το σύστημα με το κινητό ουραίο και το μονόσφαιρο είναι σχετικά αργά στο χειρισμό. Τα συστήματα που προσφέρουν γρήγορη δεύτερη βολή, τα αυτογεμή, τα χράπα-χρούπα (ναι υπάρχουν και ραβδωτά τέτοια), το σύστημα του μοχλού, επιτρέπουν τον γρήγορο χειρισμό του όπλου χωρίς να το κατεβάζει οχρήστης από τον ώμο του, ή να αλλάζει θέση των χεριών του, κάτι που μετράει πολύ στο κυνήγι. Η χαμηλή εγγενής ακρίβεια αυτών των όπλων, τείνουν να συγκεντρώνουν τις βολές τους σε έναν κύκλο 5 έως 10 εκατοστών στα 100 μέτρα, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δέχονται φυσίγγια μειωμένης έντασης, τα κάνουν ιδανικά για κυνήγια σε σχετικά κοντινές αποστάσεις. Κοντινή απόσταση στο ραβδωτό είναι κάτω από 100 μέτρα, και σε αυτές τις αποστάσεις σε κυνήγια στο δάσος αυτά τα όπλα είναι πολύ καλά. Όταν μεγαλώνουν οι αποστάσεις και ένα κυνήγι σε ανοικτό πεδίο μπορεί να προσφέρει βολές στα 400 μέτρα, τότε χρειάζεται όπλο με μεγάλη εγγενή ακρίβεια που να δέχεται φυσίγγια μεγάλης έντασης.
Το διαμέτρημα 0.30 είναι το πιο κοινό και θα πάρουμε αυτό για παράδειγμα. Τα φυσίγγια 0.30-30 και το 0.300 Winchester Magnum είναι και τα δύο του ίδιου διαμετρήματος βλήματος. Οι κάλυκές τους είναι εντελώς διαφορετικού σχήματος και χωρητικότητας σε πυραίτιδα και το φυσικό αποτέλεσμα είναι ότι το 0.300 πιάνει ταχύτητες και επίπεδα ενέργειας πολλαπλάσια του 0.30-30 και, φυσικά, παράγει και αυξημένες πιέσεις. Το 0.30-30 είναι ιδανικό για κυνήγι θηραμάτων μεσαίου μεγέθους σε αποστάσεις μέχρι 100-150 μέτρων, μετά από αυτή την αποσταση δεν διατηρεί αρκετή κινητική ενέργεια για να καταβάλλει το θήραμα, επίσης τα όπλα που το προσφέρουν δεν έχουν την εγγενή ακρίβεια για μακρινές βολές.
Από την άλλη μεριά, το 0.300 Winchester Magnum προσφέρεται σε όπλα με κινητό ουραίαο, και έχει μεγάλα αποθέματα κινητικής ενέργειας σε αποστάσεις μέχρι και 400 μέτρων.
Για όσους έχουν την απορία “γιατί να αγοράζουν τότε τα διαμετρήματα χαμηλής και μεσαίας έντασης; Γιατί να μην πάνε κατευθείαν στο 0.300;” θα απαντήσω με τη διαπίστωση ότι στην Αμερική κάθε χρόνο το 0.30-30 παίρνει τόσα ελάφια όσα όλα τα άλλα διαμετρήματα μαζεμένα, και με την πληροφορία ότι το κόστος του φυσιγγιού του ραβδωτού ανεβαίνει (κατακόρυφα) με την έντασή του.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Το ραβδωτό δεν είναι απλό θέμα, όπως θα έχετε καταλάβει. Η επιλογή του ραβδωτού είναι μια υπόθεση πολύ πιο περίπλοκη από την επιλογή του λειόκαννου, απλά επειδή υπάρχουν τόσες πολλές παράμετροι που πρέπει να υπολογίσει ο αγοραστής. Επειδή έχω δηλώσει τις επιλογές μου θα τις αναλύσω στα γρήγορα.
Το πρώτο ραβδωτό που θέλω είναι ένα μονόσφαιρο Ruger σε 0.22 Hornet, ένα διαμέτρημα κεντροφλεγές που δίνει γύρω στα 1000 μέτρα το δευτερόλεπτο ταχύτητα. Είναι μια επιλογή που προσφέρεται για σκοποβολή με χαμηλό κλώτσημα και χαμηλό κόστος.
Το δεύτερο όπλο είναι ένα Mannlicher του ελληνικού στρατού διασκευασμένο από έναν Αυστριακό μάστορα με διόπτρα 4Χ σταθερή, σε διαμέτρημα 6,5 χιλιοστών (0,255 σε ίντσες) που είναι αρκετό για όλα τα ευρωπαϊκά θηράματα.
Το τρίτο (θα περιοριστώ σε τρία προς το παρόν) είναι ένα σπαστό μονόκαννο τουφέκι βουνού σε διαμέτρημα 7Χ57 χιλιοστών, φτιαγμένο από τη Renato Gamba όχι για τεχνικούς λόγους, απλά και μόνο επειδή είναι τόσο όμορφο και ατμοσφαιρικό τουφέκι.
Και μια προειδοποίηση. Καθώς θα πλησιάζουμε τη στιγμή που τα ραβδωτά θα επιτραπούν, τουλάχιστον για σκοποβολή, διάφοροι “έμποροι” θα βγουν στην πιάτσα με ένα κάρο σκουπίδια που θα πουλήσουν σε ανυποψίαστους αγοραστές. Το πρόβλημα είναι ότι το ραβδωτό, σαν όπλο που λειτουργεί σε υψηλές πιέσεις, επιβάλλεται να έχει ένα ελάχιστο επίπεδο ποιότητας. Το “Κ+Σ” δεν πολά όπλα, δεν έχει καμιά διασύνδεση με εταιρείες που πουλάνε όπλα. Εδώ προσφέρουμε σοβαρή πληροφορία, αυτό και μόνο αυτό.
του Νικήτα Κυπρίδημου
Το άρθο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΚΥΝΗΓΙ & ΣΚΟΠΟΒΟΛΗ (Τεύχος 130, Απρίλιος 1999). Στο ihunt.gr αναδημοσιεύτηκε με την άδεια του του κ. Κυπρίδημου. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση χωρίς την άδεια του.
