Τι είναι η δολίνη και γιατί η θερμοκρασία έπεσε στους -26,7 βαθμούς Κελσίου στο Βαθύσταλο Παρνασσού.
Θοδωρής Κολυδάς
Μια πολύ χαμηλή θερμοκρασία σημειώθηκε το πρωί της Παρασκευής στη δολίνη που βρίσκεται στο Βαθύσταλο Παρνασσού όπου η ελάχιστη θερμοκρασία έφτασε τους -26.7 βαθμούς Κελσίου. Να θυμήσουμε ότι στην ίδια περιοχή η χαμηλότερη θερμοκρασία για το 2021 είχε σημειωθεί το πρωί της Τρίτης 19 Ιανουαρίου 2021 μετά το πέρας της κακοκαιρίας «Λέανδρος», όπου καταγράφηκε ελάχιστη θερμοκρασία -27,8 βαθμών Κελσίου.
Πρίν εξηγήσουμε γιατί συνέβη αυτό ας θυμήσουμε οτι ο όρος «δολίνη» έχει τις ρίζες του στην Σέρβο-κροατική λέξη «dolina» που σημαίνει «κοιλάδα» και χρησιμοποιείται για τις κοιλάδες των ποταμών και τις καρστικές πόλγες ή το οποιαδήποτε κοίλωμα, ανοικτό και κλειστό. Στην διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία τον όρο «δολίνη» πρώτος χρησιμοποιούσε ο Morlot (1848) για το κλειστό κυκλικό κοίλωμα και στην συνέχεια ο Cvijić (1895) εισήγαγε τον ορό για τα κλειστά κυκλικά κοιλώματα του καρστικού τοπιού σε αντίθεση με τον τοπικό όρο vrtača. Στην Ευρώπη η λέξη “dolina” χρησιμοποιείται ως μια κυρίως περιγραφική σημασία.
Πριν από τρείς μήνες είχαμε γράψει ένα άρθρο σχετικά με τα απόλυτα ρεκόρ ελαχίστων θερμοκρασιών που σημειώθηκαν στην Ισπανία με τιμές που έφτασαν τους -34.1 °C στις 6 Ιανουαρίου 2021 -τη χαμηλότερη θερμοκρασία που καταγράφηκε ποτέ στην Ιβηρική- λόγω ενός ιδιαίτερου φαινομένου που καλείται Cold Αir Pool ή φαινόμενο Ψυχρής Δολίνης . Το ίδιο συνέβη και στο Βαθύσταλο Παρνασσού
Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
Όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε στον παραπάνω χάρτη οι παρακείμενες ελάχιστες θερμοκρασίες ήταν πολύ υψηλότερες , ενω πολύ κοντά στην περιοχή του σταθμού συνέβη αυτό το “παράξενο φαινόμενο και η θερμοκρασία έπεσε πάρα πολύ .
Την αίθρια νύχτα της Πέμπτης, που προηγήθηκε αυτού του θερμοκρασιακού ελαχίστου το έδαφος ήταν χιονοσκεπές, ο πυκνός και ψυχρός αέρας βυθίστηκε προς το κοίλωμα της περιοχής που βρισκόταν ο σταθμός , κάτι που συμβαίνει πολύ συχνά στα οροπέδια . Το φαινόμενο στη συγκεκριμένη δολίνη παρατηρήθηκε στον νυχτερινό ξάστερο ουρανό , όπου πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις δημιουργούνται έντονες αναστροφές της θερμοκρασίας. Αν δεν υπάρχει άνεμος , όπως στην περίπτωσή μας , αυτό το γεγονός βοήθησε ον κρύο αέρα να βυθιστεί προς τα κάτω και να γίνει ακόμη πιο κρύος στο βάθος της κοιλάδας.
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΚΟΜΗ ΧΑΜΗΛΟΤΕΡΕΣ ΤΙΜΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ
H 17η Ιανουαρίου του 2012 είχε πολλά ίδια χαρακτηριστικά με την παγερή χθεσινή ημέρα, καθώς και τότε είχαν προηγηθεί χιονοπτώσεις , ενω η θερμοκρασία ήταν ακόμη χαμηλότερη και τστη η Κεχρωτή Αρκαδίας το θερμόμετρο έδειχνε ελάχιστη θερμοκρασία -35.3 °C, που αποτελεί τιμή ρεκόρ για τον Ελληνικό χώρο
Η δολίνη της Κεχρωτής έχει υψόμετρο βάσης 1613 μέτρα και υψόμετρο χείλους 1646 μέτρα, ενώ περικλείεται από ράχες με υψόμετρο 1700-1800 μέτρα. Η έκτασή της στο χαμηλότερο σημείο εισόδου/εξόδου είναι 280 στρέμματα από τα οποία τα 90 είναι δασωμένα. Στο μέσο υψόμετρο των 1628 μέτρων η έκταση της δολίνης είναι 112 στρέματα . Ο συνδυασμός του υψομέτρου με το ξεχωριστό ανάγλυφο δίνει στη δολίνη της Κεχρωτής μοναδικά θερμοκρασιακά χαρακτηριστικά, όπως αποδεικνύεται και από τα στοιχεία του αυτόματου μετεωρολογικού σταθμού που έχει εγκατασταθεί στην περιοχή.
Στις 17/1/2012, ο σταθμός κατέγραψε την εξωπραγματική ελάχιστη θερμοκρασία των -35,3ºC, ενώ στις 26/1/2011 καταγράφηκε η πολική ελάχιστη θερμοκρασία των -32,5ºC, ανάλογη τιμή με της Ισπανίας και έτσι αι οι δυο αυτές θερμοκρασίες αποτελούν ρεκόρ ελαχίστων θερμοκρασιών για τα Ελληνικά δεδομένα. Θα συμπλήρωνα μέχρι στιγμής ….
Εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες έχει καταγράψει και ένας ακόμη μετεωρολογικός σταθμός που είναι εγκατεστημένος σε μια άλλη δολίνη, στη θέση Μαυροχούνες, που βρίσκεται στο δυτικό Μαίναλο σε υψόμετρο 1.400 μέτρων, έκτασης περίπου μισού τετραγωνικού χιλιομέτρου, γυμνή από βλάστηση σε μεγάλη έκταση, με δάση από έλατα στις ράχες της. Σύμφωνα με τις καταγραφές, το θερμόμετρο στις 26/1/2011 έδειξε -22,6°C στις 03:20 τα ξημερώματα ( συν 1,5°C μέγιστη το μεσημέρι την ίδια μέρα) και στις 27/1/2011 -23,7°C στις 06:20 το πρωί ( -4°C μέγιστη).
Αν είχαμε την δυνατότητα να εγκαταστήσουμε μετεωρολογικούς σταθμούς σε τέτοιους γεωλογικούς σχηματισμούς στον Ελληνικό χώρο είναι σχεδόν σίγουρο οτι θα έπεφταν πολλά “κάστρα” ελαχίστων θερμοκρασιών της Βόρειας Ελλάδας. Για παράδειγμα στη κεντρική Ελλάδα και ειδικότερα στη Στερεά υπάρχει ένας “μυστηριώδης κρατήρας”, άγνωστος στο ευρύ κοινό, που βρίσκεται στον Παρνασσό, κοντά στο χωριό Βασιλικά Βοιωτίας. Η τοποθεσία του είναι απρόσιτη, αφού κανένας δρόμος δεν οδηγεί εκεί, με αποτέλεσμα ελάχιστοι να είναι εκείνοι που τον έχουν αντικρίσει.
Οι επιστήμονες διχάζονται για το πώς δημιουργήθηκε. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι είναι δολίνη, κατακρημνισμένη κορυφή σπηλαίου, άλλοι υποστηρίζουν ότι πρόκειται για κρατήρα που δημιουργήθηκε από μετεωρίτη.
Πηγή :https://www.news247.gr/
