H μετανάστευση των πτηνών ανέκαθεν αποτελεί μυστήριο και αντικείμενο συζητήσεων. Ακόμα περισσότερο για τους οπαδούς της μπεκάτσας…
Του Δρος Χρήστου Κ. Σώκου
Η Νότια Ευρώπη είναι περιοχή διαχείμασης για το είδος όπου, σύμφωνα με τα δεδομένα των επανευρέσεων δακτυλιωμένων πτηνών, έρχεται κυρίως από τη Ρωσία, τη Σκανδιναβία και λιγότερο από χώρες της κεντρικής και της βορειοανατολικής Ευρώπης. Ο Νοέμβριος είναι ο μήνας άφιξης των περισσοτέρων μπεκατσών.
Η ανάγκη για ορθότερη διαχείριση και η σπουδαιότητα του είδους, οδήγησε ομάδες Βρετανών, Ιταλών και Ισπανών επιστημόνων από κυνηγετικούς και ερευνητικούς φορείς να ξεκινήσουν σπουδαία προγράμματα παρακολούθησης της μετανάστευσης με τη χρήση δορυφορικών πομπών. Εδώ παρουσιάζονται κάποια από τα αποτελέσματα της ιταλικής έρευνας, ως η περισσότερο γειτνιάζουσα χώρα.
Αρχικά παγιδεύτηκαν μπεκάτσες τη νύχτα με τη χρήση προβολέα και απόχης. Τα πτηνά ζυγίστηκαν, προσδιορίστηκε το φύλο, και διακρίθηκαν σε ανήλικα τα οποία διανύουν τον πρώτο χειμώνα της ζωής τους και ενήλικα τουλάχιστον δεύτερου χειμώνα.
Αποτελέσματα
Σε 25 μπεκάτσες τοποθετήθηκαν επιτυχώς πομποί. Βρέθηκε πως η απόσταση μεταξύ των θέσεων αναπαραγωγής και των θέσεων διαχείμασης διαφοροποιείται μεταξύ των πτηνών από λιγότερο από 800χλμ έως πάνω από 6.000χλμ στην Κεντρική Ασία (Σχήμα 1). Αποδείχθηκε, όπως είναι λογικό, πως μπεκάτσες που διαχειμάζουν στην Ιταλία προέρχονται από ανατολικότερες περιοχές σε σχέση με μπεκάτσες που διαχειμάζουν στην Ισπανία.
Οι μπεκάτσες αναχώρησαν από τις περιοχές αναπαραγωγής κατά τα μέσα Σεπτεμβρίου (μέσος όρος: 13 Σεπτεμβρίου) και έφτασαν στις θέσεις διαχείμασης σε 70 ημέρες κατά μέσο όρο. Το φύλο ή η ηλικία δεν διαφοροποιούν τα χαρακτηριστικά της μετανάστευσης.
Η εαρινή προ-αναπαραγωγική μετανάστευση είναι συντομότερη από αυτήν του φθινοπώρου. Η επιστροφή των μπεκατσών στις θέσεις αναπαραγωγής ξεκινούσε συνήθως το Μάρτιο, και οι μπεκάτσες έφταναν στις θέσεις αναπαραγωγής σε 42 ημέρες κατά μέσο όρο.
Οι μπεκάτσες που μετακινούνταν σε μεγαλύτερες αποστάσεις μετανάστευαν ταχύτερα, κάνοντας συντομότερες στάσεις και εκείνες που αναπαράγονταν στα βορειότερα γεωγραφικά πλάτη εγκατέλειψαν τις περιοχές διαχείμασης νωρίτερα. Οι ενδιάμεσες στάσεις επηρεάζονται σημαντικά από τις καιρικές συνθήκες και μπορεί να αναγκάζονται οι μπεκάτσες να σταματήσουν σε μη επιθυμητά ενδιαιτήμτα.
Γενικά τα πτηνά επέστρεφαν στον τόπο αναπαραγωγής τους και διαχείμασης τους, εκτός εξαιρέσεων στη διαχείμαση, κυρίως από ανήλικα άτομα. Χαρακτηριστική είναι περίπτωση ανήλικου ατόμου το οποίο ενώ την πρώτη χρονιά διαχείμασε στη Βόρεια Ιταλία, την επόμενη χρονιά διαχείμασε στην Κριμαία, στη Μαύρη θάλασσα ή άλλου ατόμου που διαχείμασε στην Ελλάδα (Σχήμα 1).
Αντίστοιχα και οι πορείες της μετανάστευσης ήταν συνήθως σταθερές με τις μπεκάτσες να ακολουθούν περίπου την ίδια διαδρομή. Άρα είναι πολύ πιθανό να συναντήσουμε μπεκάτσα που είχαμε συναντήσει σε προηγούμενη χρονιά.
Alessandro Tedeschi, Michele Sorrenti, Michele Bottazzo, Mario Spagnesi, Ibon Telletxea, Ruben Ibàñez, Nicola Tormen, Federico De Pascalis, Laura Guidolin, Diego Rubolini, Interindividual variation and consistency of migratory behavior in the Eurasian woodcock, Current Zoology, Volume 66, Issue 2, April 2020, Pages 155–163.
Associazione “Amici di Scolopax”, Federazione Italiana della Caccia, Veneto Agricoltura, Ekoclub International, Club de Cazadores de Becada, Spain, Dipartimento di Biologia, Universita` degli Studi di Padova, Dipartimento di Scienze e Politiche Ambientali, Universita` degli Studi di Milano
