Δισεκατομμύρια πουλιά έχουν ξεκινήσει ένα εξαιρετικά δύσκολο ταξίδι επιβίωσης: αυτό της φθινοπωρινής μετανάστευσης. Η μετανάστευση ή αποδημία αναφέρεται στην τακτική των πουλιών – η οποία συνήθως είναι εποχική- να ταξιδεύουν προς και από μια δεδομένη περιοχή σε κάποια άλλη.
Χρησιμοποιώντας αρχεία παρατηρήσεων και δεδομένα που συλλέχθηκαν μέσω της διαδικασίας Bird banding, οι ορνιθολόγοι του 20ού αιώνα χαρτογράφησαν κατά προσέγγιση τις γενικές μεταναστευτικές διαδρομές και το χρονοδιάγραμμα για τα περισσότερα μεταναστευτικά είδη. Αργότερα, με τη βοήθεια ραντάρ που βρίσκονται σε αεροδρόμια και μετεωρολογικούς σταθμούς, ανακάλυψαν πώς ο καιρός και άλλοι παράγοντες επηρεάζουν το πότε μεταναστεύουν τα πουλιά και πόσο ψηλά πετούν.
Σήμερα, οι τεχνολογικές εξελίξεις παρέχουν νέες γνώσεις για τη μετανάστευση των πουλιών και δείχνουν ότι είναι πιο πολύπλοκη και θαυμάσια από ό,τι φαντάζονταν ποτέ οι επιστήμονες. Αυτές οι νέες και συνεχώς βελτιούμενες τεχνολογίες αποτελούν βασικά εργαλεία για την προστασία των μεταναστευτικών πουλιών από την απώλεια ενδιαιτημάτων και άλλες απειλές.
Το διαδίκτυο έχει βοηθήσει σημαντικά την έρευνα για τα μεταναστευτικά πουλιά. Χρησιμοποιώντας το δημοφιλές δίκτυο eBird, οι παρατηρητές πουλιών σε όλο τον κόσμο μπορούν να αναρτούν πληροφορίες σχετικά με θεάσεις πτηνών σε μια κεντρική βάση δεδομένων, καταγράφοντας σε πραγματικό χρόνο, τη ροής της μετανάστευσης των πουλιών. Οι ορνιθολόγοι χρησιμοποιούν επίσης το NEXRAD, ένα εθνικό δίκτυο ραντάρ καιρού Doppler, για να απεικονίζουν τα πουλιά που μεταναστεύουν στη βορειοαμερικανική ήπειρο.
Τώρα, οι επιστήμονες αναπτύσσουν ένα παγκόσμιο δίκτυο σταθμών λήψης που ονομάζεται Motus Network, το οποίο σήμερα διαθέτει 1.500 δέκτες σε 31 χώρες συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Το Σύστημα Παρακολούθησης Άγριας Ζωής Motus είναι ένα διεθνές συνεργατικό ερευνητικό δίκτυο που χρησιμοποιεί συντονισμένη αυτοματοποιημένη ραδιοτηλεμετρία για να διευκολύνει την έρευνα και την εκπαίδευση σχετικά με την οικολογία και τη διατήρηση των μεταναστευτικών ζώων.
Κάθε δέκτης καταγράφει συνεχώς την παρουσία οποιουδήποτε πτηνού ή άλλου ζώου – στο οποίο οι επιστήμονες έχουν τοποθετήσει μικρούς, ελαφρούς ραδιοπομπούς- και μεταφέρει τα δεδομένα στο διαδίκτυο.
Welcome to peak migration—@DrBirdCast predicts >300 MILLION birds aloft each of the next 3 nights. Expect great birding, and dial into local activity in your county with Migration Dashboard: https://t.co/EayIq61l0A
— Cornell Lab (@CornellBirds) May 5, 2022
Παρακολούθηση μεμονωμένων πτηνών μέσω δορυφόρου
Τρεις νέες τεχνολογίες συμβάλλουν στη διερεύνηση των γνώσεων μας για τη μετανάστευση των πτηνών. Η πρώτη είναι η δορυφορική τηλεμετρία της κίνησης των πουλιών. Οι ερευνητές εφοδιάζουν τα πτηνά με μικρούς πομπούς που λειτουργούν με ηλιακή ενέργεια και οι οποίοι στέλνουν δεδομένα σχετικά με τη θέση των πτηνών σε δορυφόρο και στη συνέχεια στον υπολογιστή ενός επιστήμονα. Έτσι, οι επιστήμονες μπορούν να μάθουν πού βρίσκεται ένα πουλί, ποια διαδρομή ακολούθησε για να φτάσει εκεί και πόσο γρήγορα ταξιδεύει.
Για παράδειγμα, το παραθαλάσσιο πουλί θαλασσολιμόζα (Limosa lapponica), αναπαράγεται στην Αλάσκα και στη συνέχεια μεταναστεύει στη Νέα Ζηλανδία. Οι δορυφορικοί πομποί δείχνουν ότι τα πουλιά αυτά συχνά πετούν από την Αλάσκα στη Νέα Ζηλανδία χωρίς να κάνουν καμία στάση. Πρόσφατα, μια θαλασσολιμόζα σημείωσε παγκόσμιο ρεκόρ συνεχούς πτήσης, καθώς πέταξε ασταμάτητα για περισσότερα από 13.000 χλμ., από την Αλάσκα στην Αυστραλία.
Οι μελέτες δορυφορικής τηλεμετρίας δείχνουν πόσο πολύ διαφέρουν μεταξύ τους τα πουλιά, ως προς τη μεταναστευτική τους συμπεριφορά, ακόμη και αυτά που προέρχονται από την ίδια τοποθεσία αναπαραγωγής. Οι ατομικές διαφορές στη μεταναστευτική συμπεριφορά οφείλονται πιθανότατα σε διαφορές στη φυσική κατάσταση, στην εμπειρία και στις προσωπικές προτιμήσεις.
Τοποθέτηση γεωγραφικών ετικετών στα μικρά πουλιά
Ωστόσο, πολλά πουλιά είναι πολύ μικρά σε μέγεθος για να φέρουν δορυφορικό πομπό. Επιπλέον, η συσκευή που θα τοποθετήσουν οι επιστήμονες, θα πρέπει να ζυγίζει λιγότερο από το 5% του σωματικού βάρους ενός πουλιού.
Μια έξυπνη λύση για τα μικρά πουλιά είναι ο αισθητήρας γεωεντοπισμού που καταγράφει την ώρα, τη θέση και την παρουσία ή απουσία ηλιακού φωτός. Οι επιστήμονες γνωρίζουν το χρόνο ανατολής και δύσης του ηλίου σε μια δεδομένη ημερομηνία, οπότε μπορούν να υπολογίσουν τη θέση ενός πουλιού κατά την ημερομηνία αυτή με ακρίβεια περίπου 200 χιλιομέτρων.
Οι αισθητήρες έχουν δείξει προηγουμένως ότι οι δασοψάλτες που αναπαράγονται στην Αλάσκα, διασχίζουν τη βορειοαμερικανική ήπειρο πριν εγκαταλείψουν τις ακτές του Ατλαντικού και πετάξουν προς τη Νότια Αμερική. Συνολικά, διανύουν 10.622 χλμ. σε διάστημα 60 ημερών.
Καταγραφή των νυχτερινών μεταναστευτικών φωνών των πουλιών
Τα περισσότερα πουλιά μεταναστεύουν τη νύχτα και πολλά από αυτά χρησιμοποιούν συγκεκριμένα καλέσματα κατά τη διάρκεια της πτήσης. Αυτοί οι ήχοι είναι εξαιρετικά μουσικοί, ειδικά όταν ανακοινώνουν το πέρασμα σμηνών κατά τη μετανάστευση.
Οι ορνιθολόγοι χρησιμοποιούν τη μέθοδο της αυτοματοποιημένης παθητικής ακουστικής παρακολούθησης (ΠΑΠ) για να μελετήσουν τους νυχτερινούς ήχους των πουλιών και να προσδιορίσουν το είδος ή την ομάδα συγγενικών ειδών που κάνουν τον κάθε ήχο. Η ΠΑΠ βασίζεται στην ανάλυση ηχητικών δεδομένων που παρέχει δίκτυο ακουστικών αισθητήρων, ώστε να ανιχνευθούν με υψηλή χρονική και χωρική ακρίβεια περιστατικά ενδιαφέροντος.
Βασιζόμενοι σε αυτές τις νέες τεχνολογίες, οι ορνιθολόγοι αναζητούν τρόπους που θα βοηθήσουν να σταματήσει και να αντιστραφεί η παγκόσμια μείωση του πληθυσμού των αποδημητικών πτηνών.
ΠΗΓΗ: Fast Company
